ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ – POROZUMIENIE STRON

W Kodeksie pracy znajdują się zasady dotyczące zarówno zawarcia umowy o pracę (nawiązania stosunku pracy, art. 25-29), jak i rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy (ustania stosunku pracy, art. 30-67).

Jeżeli chodzi o rozwiązanie umowy o pracę, jest ona następstwem czynności prawnej jednej lub obydwu stron stosunku pracy. Kodeks pracy określa, że może to nastąpić: na mocy porozumienia stron, przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem), przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia), z upływem czasu, na który była zawarta. 

Wygaśnięcie stosunku pracy następuje z mocy prawa z powodu innych zdarzeń niż czynności prawne, a więc: śmierci pracownika, śmierci pracodawcy, trzymiesięcznej nieobecność pracownika z powodu tymczasowego aresztowania, innych przypadków określonych w przepisach szczególnych. 

Na mocy porozumienia stron 

Jeżeli chcemy rozwiązać umowę o pracę w najmniej konfliktowy sposób, powinniśmy to zrobić za porozumieniem stron. Wymaga to jednak zgody zarówno pracownika, jak i pracodawcy.   

Dużą zaletą rozwiązania umowy na podstawie porozumienia stron jest to, że w ten sposób można zakończyć każdą umowę o pracę, nawet z pracownikiem przebywającym na zwolnieniu lekarskim, na urlopie wypoczynkowym, z pracownicą w ciąży czy z działaczem związkowym. 

Chociaż porozumienie stron może być zawarte w dowolnej formie (nawet ustnie), dla celów dowodowych lepiej zachować formę pisemną. 

O rozwiązanie umowy za porozumieniem stron może wystąpić zarówno pracownik, jak i pracodawca. Dwie strony ustalają przy tym, kiedy dochodzi do rozwiązania umowy, a jeśli termin nie został podany, następuje to w dniu zawarcia porozumienia.

Warto jednak pamiętać, że zakończenie umowy w taki sposób pozbawia pracownika prawa do płatnego zwolnienia na poszukiwanie nowej pracy oraz może mieć wpływ na wypłatę zasiłku dla bezrobotnych (o tym niżej). Porozumienie stron nie może jednak pociągać za sobą ujemnych skutków dla pracownika, np. pozbawienia go prawa do ekwiwalentu za urlop.

Ważne jest także to, że Kodeks pracy nie przewiduje odwołania od rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron. 

Cofnięcie zgody na rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron 

Z uwagi na specyfikę trybu rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron, czyli zgody zarówno pracodawcy, jak i pracownika, również cofniecie takiego aktu wymaga zgody dwóch stron. 

Jedynie w wyjątkowych sytuacjach, chcąc wycofać zgodę na porozumienie stron, można powołać się na przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym dotyczące oświadczeń woli, które mogą wynikać z działania pracownika pod wpływem błędu. Błąd powinien być na tyle istotny, by pracownik mógł udowodnić, że gdyby nie działał pod wpływem błędu, nie rozwiązałby stosunku pracy na mocy porozumienia stron. 

Na stronie Państwowej Inspekcji Pracy czytamy: 

„Najczęściej chodzi w tym wypadku o sytuację, gdy pracownica podpisując porozumienie nie wiedziała, że jest w ciąży. Jeśli potem zadeklaruje, że nie zgodziłaby się na to, gdyby wiedziała o swoim stanie, to pracodawca powinien potraktować porozumienie jako niebyłe. 

Pracownik może także wykazać, że został skłoniony do złożenia oświadczenia woli podstępem, bowiem przełożony wprowadził go w błąd lub o nim wiedział. 

Ostatnią z wad oświadczenia woli, na którą może powołać się pracownik, jest bezprawna groźba pracodawcy, która powodowała, że pracownik mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Nie chodzi zatem o sytuację, gdy pracownik godzi się na porozumienie stron w obawie, że pracodawca wypowie mu umowę o pracę. Potwierdza to między innymi wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2002 roku (sygn. I PKN 439/01), w którym zostało stwierdzone, że nie można uznać za bezprawną groźbę takiego działania pracodawcy, który wskazuje na możliwość rozwiązania stosunku pracy w razie odmowy podjęcia pracy na nowym stanowisku.” 

Kwestie sporne rozstrzyga w takich sytuacjach sąd pracy. 

Porozumienie stron a prawo do zasiłku 

Z przepisów zawartych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wynika, że sposób rozwiązania umowy nie ma wpływu na przyznanie prawa do zasiłku, a jedynie wpływa na czas, od którego zasiłek, jeżeli zostanie przyznany, będzie naliczany i wypłacany. Pod tym kątem pracownik urzędu pracy sprawdza, w jaki sposób osoba rejestrująca się jako bezrobotna zakończyła stosunek pracy lub stosunki pracy w ciągu 6 miesięcy poprzedzających rejestrację. Jeżeli w tym czasie doszło do rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron, zasiłek – jeżeli zostanie przyznany – będzie przysługiwał (zacznie być naliczany) po 90 dniach od rejestracji i o te 90 dni będzie skrócony. Oznacza to, że jeżeli świadczenie zostanie przyznane na 6 miesięcy, będzie wypłacane przez 3 miesiące, a jeżeli na 12 miesięcy, będzie wypłacane przez 9 miesięcy – w obu przypadkach po 90 dniach od rejestracji. 

Ważne! Wyjątki, o których czytamy w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, stanowią, że jeżeli porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy lub z powodu zmiany miejsca zamieszkania, zasiłek, jeżeli zostanie przyznany, będzie naliczany od dnia rejestracji.
Wojciech Napora
opublikowano: 02.02.2024 / foto: fotokolaż: suskiDlaWas.info