STATUS BEZROBOTNEGO A NIERUCHOMOŚĆ ROLNA

Kwestię rejestracji w urzędzie pracy i uzyskania statusu bezrobotnego reguluje ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. To w niej (art. 2) czytamy, że bezrobotnym może być osoba, która m.in. nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 1509 i 2459), o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe.

Właściciel, posiadacz samoistny, posiadacz zależny

Na początek warto wyjaśnić kilka pojęć, które znajdują się w powyższym przepisie. Z właścicielem raczej nie ma problemu. Zgodnie z definicją Słowika Języka Polskiego, właścicielem jest ten, kto ma jakąś własność. Czyli, właściciel to osoba, do której coś należy, która jest w posiadaniu danej rzeczy. Bardzo często ma to związek z pojęciem prawa własności oraz pojęciem posiadania.

Jeżeli chodzi o posiadacza samoistnego i zależnego, to zgodnie z art. 336 Kodeksu cywilnego „posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).”

Posiadaczem zależnym jest więc osoba, która faktycznie włada cudzą rzeczą jak użytkownik, najemca, dzierżawca, zastawnik i jest podporządkowana właścicielowi lub posiadaczowi samoistnemu na podstawie stosunku prawnego uprawniającego go do władania rzeczą.

Hektar przeliczeniowy

Kolejnym pojęciem, które warto wyjaśnić jest hektar przeliczeniowy. Na stronie internetowej KRUS czytamy, że hektar przeliczeniowy to jednostka kalkulacyjna ustanowiona głównie do celów podatku rolnego; powierzchnia rzeczywista użytków rolnych (gruntów ornych, łąk, pastwisk, sadów, gruntów pod stawami i  pod zabudowaniami, gruntów zadrzewionych lub zakrzewionych na użytkach rolnych) podlega opodatkowaniu według przeliczników zależnych od X klas gruntów i okręgów podatkowych, w obrębie których położone jest dane gospodarstwo rolne (do celów obliczania hektarów przelicz. kraj dzieli się na 4 okręgi podatkowe).

Hektar przeliczeniowy jest jednostką, która równa się 1 ha klasy gruntów przyjętej za podstawę do przeliczania powierzchni innych klas gruntów. Za 1 hektar przeliczeniowy przyjęto 1 ha gruntów klasy IV, biorąc za podstawę plon zbóż z 1 ha gleby IV klasy.

Hektar przeliczeniowy, jako jednostka kalkulacyjna, jest stosowany głownie do celów podatku rolnego, ale również do celu określonego w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, czyli rejestracji w urzędzie pracy i przyznania statusu bezrobotnego.

Powierzchnia gruntów rolnych a rejestracja w urzędzie pracy

W przypadku osoby, która samodzielnie posiada nieruchomość rolną o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe sprawa jest jasna. Nie może ona nabyć statusu osoby bezrobotnej. Czy tak samo jest w przypadku użytków rolnych znajdujących się w majątku wspólnym małżonków?

W wyjaśnieniach do ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy*, które nie są źródłem prawa, ale pozwalają lepiej zrozumieć przepisy zawarte w ustawie, czytamy: „przy obliczaniu powierzchni użytków rolnych znajdujących się w majątku wspólnym małżonków należy uznać, że na każdego z małżonków przypada równa część własności tych użytków. Na tym gruncie przyjąć zatem należy domniemanie, że powierzchnia użytków rolnych znajdujących się w majątku wspólnym małżonków (przy wspólności ustawowej) w połowie przypada jednemu z nich, a w drugiej połowie – drugiemu.”

Oznacza to, że jeżeli małżonkowie mają wspólnie np. 3 ha przeliczeniowe (przy wspólności ustawowej), to rejestracja w urzędzie pracy i uzyskanie statusu osoby bezrobotnej będzie możliwe. Urząd pracy powinien podzielić 3 ha przeliczeniowe przez dwa. Wynik - 1,5 ha przeliczeniowego - umożliwi rejestrację. 

Warto dodać, że w zaświadczeniu, które urząd gminy wystawia dla powiatowego urzędu pracy, widnieją: wielkości gospodarstwa, zarówno w hektarach fizycznych, jak i przeliczeniowych, oraz wielkość udziału osoby w tym gospodarstwie. Pracownik urzędu pracy ma jedynie wyliczyć, na podstawie zaświadczenia, udział rejestrującej się osoby. 

Podobnie wygląda kwestia nieruchomości rolnej o powierzchni powyżej 2 ha przeliczeniowych, która objęta jest współwłasnością w częściach ułamkowych. Zgodnie z wyjaśnieniami do ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy*, które nie są źródłem prawa „w takim przypadku możliwe jest uzyskanie statusu osoby bezrobotnej, jeżeli wielkość części nieruchomości (wyliczonej z jego udziałem we współwłasności), której właściciel chce uzyskać status bezrobotnego nie przekracza 2 ha przeliczeniowych, pod warunkiem spełniania pozostałych warunków określonych w ustawie o promocji zatrudnienia.”

*Wyjaśnienia Departamentu Rynku Pracy nie stanowią źródła prawa. Urzędy pracy mogą kierować się wewnętrznym regulaminem, obowiązującym w danej placówce. 

Wojciech Napora

opublikowano: 22.03.2024 / foto: pixabay.com