09.03.2024 11:24 | Źródło: ipn.gov.pl

Jachówka. Poświęcono nowy nagrobek Żołnierza Wyklętego, Jana Sałapatka „Orła”

GALERIA

2 marca 2024 r. w Jachówce (gm. Budzów, pow. suski) odbyła się uroczystość poświęcenia nowego nagrobka żołnierza partyzantki niepodległościowej Jana Sałapatka „Orła”, który zginął w 1955 r. w zasadzce UB. Jego szczątki IPN odnalazł w 2021 r. na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Na początku w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jachówce odbyły się uroczystości z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Po mszy świętej zebrani przeszli na cmentarz parafialny. Sfinansowany przez IPN nowy nagrobek Jana Sałapatka poświęcił proboszcz ks. Mariusz Mendyk, a dyrektor Oddziału IPN w Krakowie dr hab. Filip Musiał wręczył akt opieki nad grobem partyzanta prezes Stowarzyszenia Niezłomni Zorza Elżbiecie Głuc.

Uroczysty pogrzeb Jana Sałapatka, zorganizowany przez Oddział IPN w Krakowie i wojewodę małopolskiego, odbył się 5 maja 2023 r. Żołnierz AK i Batalionów Chłopskich, dowódca oddziałów partyzanckich „Zemsta” i „Zorza”, został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski i mianowany podporucznikiem.

Uczestnicy uroczystości w Jachówce złożyli także kwiaty na grobie Franciszka Dudonia, partyzanta podziemia niepodległościowego, który zginął w walce z UB w 1946 r. W uroczystości wzięli udział m.in. radna Sejmiku Województwa Małopolskiego Danuta Kawa, wójt Budzowa Jan Najdek, członkowie Stowarzyszenia Niezłomni Zorza, członkinie kół gospodyń wiejskich, poczty sztandarowe oraz orkiestra z Bieńkówki.

W nieodległym Osielcu dr Filip Musiał i naczelnik krakowskiego Archiwum IPN Rafał Dyrcz złożyli również kwiaty pod pomnikiem innego Żołnierz Wyklętego – Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”.

POLECANE

Uroczyste odsłonięcie pomnika "Łupaszki" w Osielcu

Jan Sałapatek „Orzeł” (1923-1955)

Urodził się 2 maja 1923 r. w Jachówce w pow. wadowickim. Przed wybuchem II wojny światowej pracował na rodzinnej gospodarce i pomagał ojcu przy pracy w kuźni. Od 1943 r. działał w konspiracji niepodległościowej. Był żołnierzem oddziału AK „Huta-Podgórze” oraz członkiem struktur konspiracyjnych ruchu ludowego w rodzinnej Jachówce.

Po wkroczeniu Armii Czerwonej uczestniczył w podejmowanych przez ludowców próbach faktycznego przejmowania struktur porządkowych w powiecie wadowickim. Przez trzy miesiące służył w milicji w Jachówce, zachowując nieoficjalne kontakty ze środowiskami niepodległościowymi.

Dopiero 15 października 1945 r. wraz z innymi ludowcami ujawnił się jako kapral BCh. Wiosną 1946 r. został żołnierzem konspiracyjnej struktury o nazwie „Grupa Operacyjna AK »Błyskawica«”, dowodzonej przez ppor. Józefa Dudę „Dara” oraz ppor. Mieczysława Sobolewskiego „Pruta”. Organizował zaopatrzenie, pełnił funkcję przewodnika oraz łącznika. Uczestniczył w akcjach zbrojnych.

Po przekształceniach organizacyjnych znalazł się w oddziale sierż. Stanisława Papierza „Sępa” pod nazwą „Grupa Operacyjna AK »Wolność«”. Był prawą ręką dowódcy i szefem obozu, a po śmierci „Sępa” objął komendę oddziału. Zmienił wówczas jej kryptonim na „Zemsta”. Na początku 1947 r. zdecydował się na ujawnienie, ale wkrótce powrócił do konspiracji, tworząc oddział o nazwie „Grupa Operacyjna AK »Zorza«”. Trwał w konspiracji aż do 1955 r.

Działając na terenie powiatów wadowickiego i myślenickiego przeprowadził około stu akcji wymierzonych w funkcjonariuszy i współpracowników komunistycznej władzy. Zginął w styczniu 1955 r. śmiertelnie ranny w zasadzce zorganizowanej przez UB. Jego szczątki zostały potajemnie pochowane w dołach śmierci na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Odnaleziono je podczas prac poszukiwawczych IPN w 2021 r.

opublikowano: 02.03.2024 / foto: Maria Konieczna/IPN

POLECANE:

Uroczystości pogrzebowe żołnierza partyzantki niepodległościowej Jana Sałapatka ps. „Orzeł” - Jachówka w gminie Budzów ;

Wręczono noty identyfikacyjne członkom rodzin ofiar totalitaryzmów - wśród zidentyfikowanych Jan Sałapatek, pseudonim „Orzeł” z Jachówki ;

Uroczystości pogrzebowe żołnierza partyzantki niepodległościowej Jana Sałapatka ps. „Orzeł” – Jachówka, 5 maja 2023 roku ;