Wręczono noty identyfikacyjne członkom rodzin ofiar totalitaryzmów - wśród zidentyfikowanych Jan Sałapatek, pseudonim „Orzeł” z Jachówki

Urodził się 2 maja 1923 r. w Jachówce w powiecie wadowickim. Najprawdopodobniej od 1943 r. był zaangażowany w działalność konspiracyjną w oddziale Armii Krajowej „Huta–Podgórze”, następnie miał przejść do struktur Batalionów Chłopskich. W październiku 1945 r. ujawnił się, jednak zagrożony aresztowaniem wiosną 1946 r. wszedł w skład oddziału partyzanckiego Grupa Operacyjna AK „Błyskawica”. Następnie został komendantem Grupy Operacyjnej AK „Wolność”, zmieniając jej kryptonim na „Zemsta”. Uczestniczył w akcjach wymierzonych w funkcjonariuszy UB oraz atakach na posterunki MO. Na początku 1947 r. ponownie ujawnił się, powrócił jednak do konspiracji, tworząc grupę Operacyjną AK „Zorza”. Prowadził działalność zbrojną aż do stycznia 1955 r. Wykonał około 100 akcji wymierzonych w funkcjonariuszy i współpracowników komunistów, za życia obrastając legendą „beskidzkiego Janosika”. 

Został ujęty w wyniku zasadzki UB. Ciężko rannego przewieziono do Krakowa, gdzie zmarł 29 stycznia 1955 r. 

Szczątki Jana Sałapatka zostały odnalezione we wrześniu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Mieczysław Adamiec, pseudonim „Ciemny”

Urodził się 23 września 1925 r. w Skomielnej Białej w powiecie myślenickim. Jesienią 1943 r. wraz z bratem wstąpił do Armii Krajowej. Po przejściu frontu w styczniu 1945 r. nie ujawnił się i działał w grupie zbrojnej związanej z lokalnym środowiskiem poakowskiej konspiracji. W lutym 1946 r. został aresztowany i wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie skazany na 4 lata pozbawienia wolności. Karę odbywał w więzieniu św. Michała w Krakowie.

18 sierpnia 1946 r. doszło do opanowania gmachu więzienia przez partyzantów ze zgrupowania Józefa Kurasia „Ognia”. Adamiec brał czynny udział w rozbrajaniu strażników oraz bezpośrednio naczelnika więzienia. Po wydostaniu się za mury budynku podjął próbę ucieczki. Tego samego dnia został schwytany. Wyrokiem z 31 sierpnia 1946 r. został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie na karę śmierci, którą wykonano 25 września 1946 r. 

Szczątki Mieczysława Adamca zostały odnalezione we wrześniu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

  

Wincenty Cebula

Urodził się 28 września 1922 r. w Jadownikach w powiecie brzeskim. Podczas II wojny światowej wstąpił do działających w okolicach Brzeska Batalionów Chłopskich. Był zaangażowany w działalność drużyny kierowanej przez Józefa Topolskiego „Szpaka”, która zajmowała się m.in. udzielaniem pomocy Żydom poprzez przerzucanie żywności na teren getta w Brzesku, a później – ukrywaniem Żydów. W ramach represji za działalność Wincentego, Niemcy zamordowali jego ojca Franciszka. On sam został postrzelony przez niemieckich żandarmów na ulicach Brzeska, najprawdopodobniej w styczniu 1944 r. Zmarł w brzeskim szpitalu. 

Szczątki Wincentego Cebuli zostały odnalezione we wrześniu 2018 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym w Brzesku. 

Jan Chowański, pseudonim „Tadek”

Urodził się 24 czerwca 1917 r. w miejscowości Gozdeckie w powiecie sieradzkim. W czerwcu 1942 r. został wywieziony na roboty przymusowe w okolice Magdeburga. Po powrocie do kraju w czerwcu 1945 r. zajmował się prowadzeniem gospodarstwa. Wiosną 1947 r. wstąpił do oddziału swojego brata Antoniego Chowańskiego „Kuby”, podporządkowanego rozkazom Jana Małolepszego „Murata”, który stanął na czele tzw. III Komendy Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Brał udział w wielu akcjach wymierzonych w funkcjonariuszy bezpieki i działaczy partyjnych oraz akcjach zaopatrzeniowych.  

W styczniu 1948 r. został ranny w starciu z grupą operacyjną UB. Po rekonwalescencji zamieszkał w powiecie średzkim, gdzie wykorzystując fałszywe dokumenty zatrudnił się w nadleśnictwie w Miękini. Zagrożony aresztowaniem, w maju 1949 r. wyjechał  na Pomorze Zachodnie. Został aresztowany w lipcu tego roku przez funkcjonariuszy PUBP w Nowogardzie i przekazany do WUBP w Łodzi. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi z 7 stycznia 1950 r. Jan Chowański został skazany na karę śmierci, którą wykonano 19 maja 1950 r. w więzieniu przy ul. Kopernika w Łodzi. 

Szczątki Jana Chowańskiego zostały odnalezione w grudniu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu komunalnym „Doły” przy ul. Smutnej w Łodzi. 

kapral Ryszard Chrzanowski, pseudonim „Kos”

Urodził się 22 marca 1925 r. w Brześciu w powiecie skarżyskim. Od 1941 r. był żołnierzem ZWZ–AK pełniąc służbę między innymi w oddziale Antoniego Hedy „Szarego”. Uczestniczył w licznych akcjach zbrojnych, m.in. w rozbiciu więzienia w Kielcach w sierpniu 1945 r. Po wojnie zagrożony aresztowaniem, w 1946 r. wstąpił do oddziału podporządkowanego Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość” Wacława Borowca „Niegolewskiego”. Brał udział w akcjach wymierzonych w członków aparatu represji oraz akcjach zaopatrzeniowych. Aresztowany we wrześniu 1947 r. przez funkcjonariuszy PUBP w Końskich, został skazany 20 grudnia tego roku przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi na 10 lat pozbawienia wolności. Zmarł w więzieniu w Raciborzu 12 lutego 1949 r. 

Szczątki Ryszarda Chrzanowskiego zostały odnalezione w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.

Wacław Czępiński, pseudonim „Zbyszek”

Urodził się 22 października 1924 r. w Wojciechowie w powiecie lubelskim. Od wiosny 1942 r. należał do organizacji Krajowe Siły Zbrojne, która w 1943 r. weszła w skład Armii Krajowej. We wrześniu 1944 r. został zmobilizowany do „ludowego” Wojska Polskiego. Służył w 31. pułku piechoty w Białce, skąd w październiku 1944 r. zdezerterował i wstąpił do oddziału Armii Krajowej – Delegatury Sił Zbrojnych Tadeusza Orłowskiego „Szatana” ze zgrupowania Mariana Bernaciaka „Orlika”. Następnie przeszedł do plutonu Michała Szeremieckiego „Misia”, wchodzącego w skład zgrupowania Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj Hieronima Dekutowskiego „Zapory”.

Po ujawnieniu się w październiku 1945 r. wkrótce ponownie dołączył do zgrupowania „Zapory”, pełniąc funkcję łącznika. W marcu 1947 r. ujawnił się po raz drugi, a w sierpniu tego roku został aresztowany. Po zwolnieniu z aresztu powrócił do współpracy ze strukturami podziemia. W październiku 1948 r. został ponownie aresztowany w Cyganówce w powiecie lubelskim przez funkcjonariuszy WUBP w Lublinie. Wyrokiem z 24 maja 1949 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Lublinie skazał go na karę śmierci. Wyrok wykonano 9 sierpnia 1949 r. w więzieniu na Zamku w Lublinie. 

Szczątki Wacława Czępińskiego zostały odnalezione w listopadzie 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie.

Henryk Filipecki, pseudonim „Tarzan”

Urodził się 9 sierpnia 1923 r. w Piaskach w powiecie będzińskim. Od maja 1946 r. był żołnierzem oddziału partyzanckiego Pawła Góreckiego „Hanysa” Komendy Powiatu „Leśniczówka” Konspiracyjnego Wojska Polskiego, obejmującej powiat rybnicki. Następnie został członkiem grupy Pawła Sosny „Tygrysa”, który w lipcu 1946 r. podporządkował się poakowskiej organizacji Pawła Cierpioła „Makopola”. Uczestniczył w szeregu akcji ekspropriacyjnych oraz wymierzonych przeciwko funkcjonariuszom MO i UB (według zestawienia rybnickiej bezpieki brał udział w 22 akcjach). Tuż po swoim ślubie w kwietniu 1948 r. został aresztowany przez PUBP w Rybniku.

Zbiegł z aresztu i wielokrotnie wymykał się obławom organizowanym przez bezpiekę. W styczniu 1949 r. został ponownie zatrzymany przez funkcjonariuszy PUBP w Rybniku i przekazany do Centralnego Więzienia Śledczego w Raciborzu. Wyrokiem z 15 października 1949 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach skazał „Tarzana” na karę śmierci, którą zamieniono na 15 lat pozbawienia wolności. Zmarł w więzieniu w Raciborzu 25 stycznia 1950 r.

Szczątki Henryka Filipeckiego zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu. 

Ireneusz Kiwacz, pseudonim „Komar”

Urodził się 4 maja 1929 r. w Kruszynie w powiecie częstochowskim. Od czerwca 1944 r. był harcerzem miejscowej komórki Szarych Szeregów. W lipcu 1949 r. wstąpił do oddziału zbrojnego Stanisława Serwy pod nazwą „Wolność i Niepodległość”, działającego na terenie powiatów: radomszczańskiego, częstochowskiego i nowotarskiego. Uczestniczył w akcjach ekspropriacyjnych oraz wymierzonych przeciwko funkcjonariuszom aparatu represji. W listopadzie 1949 r., wraz ze swoim dowódcą, w trakcie próby przedostania się do Europy Zachodniej został aresztowany przez funkcjonariuszy PUBP w Jaworze i przekazany do WUBP w Łodzi. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi z 19 czerwca 1950 r. został skazany na karę śmierci, którą wykonano 10 października 1950 r. w więzieniu przy ul. Sterlinga w Łodzi. 

Szczątki Ireneusza Kiwacza zostały odnalezione w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu komunalnym „Doły” przy ul. Smutnej w Łodzi. 

Józef Kłyś, pseudonim „Rejonowy”, „Woźniak”

Urodził się 30 listopada 1914 r. w Wólce Ratajskiej w powiecie janowskim. Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. pełniąc służbę w 24. Pułku Ułanów z Kraśnika. W połowie 1945 r. wstąpił do Komendy Powiatu NSZ–NZW Kraśnik. Był członkiem oddziału Tadeusza Lachowskiego „Nałęcza”, który w październiku 1946 r. wszedł w skład zgrupowania partyzanckiego Zrzeszenia „WiN” Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Kłyś pełnił wówczas funkcję komendanta placówki w Wólce Ratajskiej.

W kwietniu 1947 r. ujawnił się, jednakże z obawy przed aresztowaniem powrócił do działalności konspiracyjnej, stając na czele nowego oddziału. W sierpniu 1948 r. wyjechał pod fałszywym nazwiskiem na Górny Śląsk, gdzie zatrudnił się w kopalni. Późną jesienią 1949 r. powrócił na Lubelszczyznę i dołączył do oddziału Adama Kusza „Adama”. Po likwidacji grupy, wiosną 1951 r zorganizował własny oddział partyzancki. Zginął wraz ze swoim podkomendnym Stefanem Wojciechowskim „Mordką” w nocy z 12 na 13 listopada 1952 r. w Piłatce w pow. kraśnickim, w zasadzce zorganizowanej przez funkcjonariuszy UB oraz MO. 

Szczątki Józefa Kłysia odnaleziono w listopadzie 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie.

Marian Kostępski 

Urodził się 15 maja 1923 r. w Zawadzie w powiecie sandomierskim. Od lutego do marca 1949 r. współpracował z organizacją antykomunistyczną Legion Czarnego Lwa Władysława Pezdy „Grubego Władka”, udzielając informacji o ruchach jednostek UB i MO oraz przechowując broń. Został zatrzymany przez PUBP w Sandomierzu w marcu 1949 r. i wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Kielcach z 19 maja 1949 r. skazany na 5 lat pozbawienia wolności. Zmarł w więzieniu w Raciborzu 8 maja 1952 r. 

Szczątki Mariana Kostępskiego zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu. 

Jan Kwak

Urodził się 19 marca 1904 r. w Józefowie w powiecie opoczyńskim. Od marca 1945 r. ukrywał broń i amunicję partyzancką z czasów okupacji niemieckiej, którą wydał w maju 1947 r. żołnierzom podziemia antykomunistycznego. W styczniu 1948 r. został zatrzymany przez PUBP w Końskich na skutek prowokacji bezpieki. Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi wyrokiem z 20 kwietnia 1948 r. skazał Jana Kwaka na 7 lat pozbawienia wolności. Zmarł 1 czerwca 1951 r. w więzieniu w Raciborzu. 

Szczątki Jana Kwaka zostały odnalezione w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.

Eugeniusz Lis, pseudonim „Bystry”

Urodził się 3 lutego 1922 r. w Albertowie w powiecie lubelskim. Od maja 1946 r. należał do oddziału Narodowych Sił Zbrojnych dowodzonego przez Stefana Brzuszka „Borutę”, a po jego śmierci – Henryka Bobrzyka „Kostka”. W lutym 1947 r. przeszedł do oddziału Zrzeszenia „WiN” Zdzisława Brońskiego „Uskoka”, gdzie służył w patrolu Stanisława Kuchciewicza „Wiktora”. W listopadzie 1948 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy PUBP oraz KP MO w Chełmie i przekazany do WUBP w Lublinie. Wojskowy Sąd Rejonowy w Lublinie skazał „Bystrego” wyrokiem z 20 lipca 1949 r. na karę śmierci, którą wykonano 23 września 1949 r. w więzieniu na Zamku w Lublinie. 

Szczątki Eugeniusza Lisa odnaleziono w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu rzymskokatolickim przy ulicy Unickiej w Lublinie.

Marian Olejniczak

Urodził się 18 kwietnia 1926 r. w Wysogotówku w powiecie jarocińskim. Od 1942 r. był łącznikiem Okręgu Pomorskiego Armii Krajowej. W 1946 r. wstąpił do antykomunistycznej grupy dywersyjnej Stanisława Kamińskiego „Młota” posługującej się nazwą „Armia Krajowa”, która działała na terenie powiatu bydgoskiego oraz inowrocławskiego. W kwietniu 1949 r. został ranny i aresztowany przez grupę operacyjną UB–MO w wyniku obławy zorganizowanej w okolicach Złotnik Kujawskich i przekazany do. WUBP w Bydgoszczy. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z 17 września 1949 r. został skazany na karę śmierci, którą wykonano 30 grudnia tego roku w Więzieniu Karno–Śledczym w Bydgoszczy. 

Szczątki Mariana Olejniczaka zostały odnalezione w lipcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu komunalnym przy ul. Kcyńskiej w Bydgoszczy. 

Józef Orkisz, pseudonim „Lotny”

Urodził się 7 marca 1923 r. w Krościenku nad Dunajcem w powiecie nowotarskim. Najprawdopodobniej w 1946 r. dołączył do Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” Józefa Kurasia „Ognia”. Został w nim przydzielony do 2. kompanii (tzw. tatrzańskiej). Na początku 1947 r. ujawnił się. Latem 1947 r. wstąpił do oddziału partyzanckiego „Wiarusy”. Uczestniczył w starciach z funkcjonariuszami MO. Był również obecny podczas upamiętnienia krzyżem miejsca śmierci Józefa Kurasia „Ognia” w Ostrowsku, 1 listopada 1947 r. W lutym 1948 r. w trakcie obławy na kryjówkę partyzantów został ranny. Wiosną 1948 r. po sformowaniu oddziału na nowo znalazł się pod komendą Tadeusza Dymla „Srebrnego”. Poległ 30 maja 1948 r. w walce z funkcjonariuszem UB w przysiółku Siodełko w Tylmanowej. 

Szczątki Józefa Orkisza zostały odnalezione we wrześniu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu komunalnym w Nowym Targu.

Stanisław Pisarski, pseudonim „Sęp”

Urodził się 26 maja 1919 r. w Wólce Lubielskiej w powiecie wyszkowskim. Od czerwca 1945 r. należał do lokalnych struktur Narodowych Sił Zbrojnych, będąc członkiem oddziału dowodzonego przez Jana Malinowskiego „Buga”. Został aresztowany w październiku 1945 r. przez funkcjonariuszy PUBP w Pułtusku. Wyrokiem z 5 stycznia 1946 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie skazał Stanisława Pisarskiego na karę śmierci, którą wykonano 29 stycznia 1946 r. w Więzieniu Karno–Śledczym Warszawa III („Toledo”).

Szczątki Stanisława Pisarskiego zostały odnalezione w kwietniu 2017 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

Stanisław Serwa, pseudonim „Płomień”

Urodził się 4 maja 1931 r. w Kruszynie w powiecie częstochowskim. W okresie okupacji niemieckiej był harcerzem Szarych Szeregów na terenie powiatu radomszczańskiego. W listopadzie 1947 r. wyjechał na Ziemie Odzyskane, w okolice Żar, jednak w marcu 1948 r. powrócił w rodzinne strony. W lipcu tego samego roku rozpoczął współpracę z organizacją podziemną „Wolność i Niezawisłość”. W październiku 1948 r., utworzył własną grupę antykomunistyczną pod nazwą „Wolność i Niepodległość”, która działała na terenie powiatów: radomszczańskiego, częstochowskiego i nowotarskiego. Organizacja ta przeprowadziła kilkanaście akcji ekspropriacyjnych oraz wymierzonych w funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. Drukowała również ulotki o treści antykomunistycznej. 

W listopadzie 1949 r., w trakcie próby przedostania się do Europy zachodniej, został aresztowany wraz z Ireneuszem Kiwaczem przez funkcjonariuszy PUBP w Jaworze i przekazany do WUBP w Łodzi. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi z 19 czerwca 1950 r. Stanisław Serwa został skazany na karę śmierci, którą wykonano 10 października 1950 r. w więzieniu przy ul. Sterlinga w Łodzi. 

Szczątki Stanisława Serwy zostały odnalezione w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu komunalnym „Doły” przy ul. Smutnej w Łodzi. 

Stanisław Solecki 

Urodził się 7 stycznia 1926 r. w Plancie w powiecie radzyńskim. W czasie okupacji niemieckiej służył od maja 1943 r. w Batalionach Chłopskich, a następnie w oddziale Armii Krajowej pod dowództwem Aleksandra Wereszki „Rocha”, operującym na terenie powiatu bialskiego. Po rozbrojeniu oddziału przez Sowietów został osadzony w obozie na Majdanku, skąd wrócił do pracy w rodzinnym gospodarstwie. Na początku 1946 r. wyjechał w poszukiwaniu pracy do Szczecina. 

W lipcu tego samego roku został aresztowany przez patrol MO i wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Szczecinie z 20 lipca 1946 r. skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 30 sierpnia 1946 r. w więzieniu w Szczecinie. 

Szczątki Stanisława Soleckiego zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie. 

Antoni Tkocz, pseudonim „Antoś”

Urodził się 14 stycznia 1920 r. w Marklowicach w powiecie wodzisławskim. W latach 1939–1941 przebywał na robotach przymusowych w Niemczech. Na przełomie maja i czerwca 1946 r. wstąpił do oddziału Pawła Góreckiego „Hanysa” Komendy Powiatu „Leśniczówka” Konspiracyjnego Wojska Polskiego obejmującej powiat rybnicki, a po rozbiciu jego struktur przeszedł z częścią partyzantów w cieszyńskie do plutonu NSZ „Wędrowiec” Emila Ruśnioka „Gustlika”. Brał udział w akcjach zbrojnych wymierzonych w aparat komunistycznej bezpieki. Po rozbiciu oddziału w lipcu 1946 r. w obławie UB–KBW ukrywał się. Na początku września 1946 r. został zatrzymany przez funkcjonariuszy PUBP w Rybniku. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach z 12 grudnia 1946 r. został skazany w trybie doraźnym na karę śmierci, którą wykonano 22 stycznia 1947 r. w więzieniu w Raciborzu. 

Szczątki Antoniego Tkocza zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu. 

Maria Turowska

Urodziła się 2 lutego 1910 r. w Kolonii Mielnica na Wołyniu. Przed wybuchem II wojny światowej przeniosła się wraz z rodziną do wsi Frąca w powiecie starogardzkim. Mąż Marii Turowskiej – Władysław w pierwszych dniach września 1939 r. został zmobilizowany i zginął w trakcie kampanii wrześniowej prawdopodobnie w Grudziądzu. W czerwcu 1942 r. została wraz z rodziną, w tym dwojgiem dzieci: Zbigniewem i Moniką, wysiedlona do obozu „zniemczenia” w Jabłonowie. W protokole przesłuchania zeznała: „Moi przodkowie z obydwu stron byli Polakami”. Następnie została przekazana do Obozu Centrali Przesiedleńczej w Potulicach. W obozie zmarły jej małoletnie dzieci: w lipcu 1942 r. syn Zbigniew, a w kwietniu 1943 r. córka Monika. Na przełomie 1944 i 1945 roku została przeniesiona do pracy przymusowej w majątku Przepałkowo. 

Maria Turowska została zamordowana na terenie majątku w lutym 1945 r. przez żołnierzy sowieckich. 

Szczątki Marii Turowskiej zostały odnalezione we wrześniu 2022 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej w Przepałkowie.

Wacław Wątroba, pseudonim „Srogi”

Urodził się 12 grudnia 1925 r. w Szewnej w powiecie ostrowieckim. Będąc pracownikiem Huty Ostrowiec, wspólnie ze Stanisławem Staroniem, założył jesienią 1947 r. organizację podziemną „Błyskawica”, w której pełnił funkcję zastępcy dowódcy bojówki dywersyjnej. Został aresztowany w listopadzie 1951 r. w Ostrowcu Świętokrzyskim przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Kielcach z 26 lutego 1952 r. na sesji wyjazdowej w Ostrowcu Świętokrzyskim, skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 11 czerwca 1952 r. w więzieniu w Kielcach. 

Szczątki Wacława Wątroby zostały odnalezione w czerwcu 2018 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu rzymskokatolickim „Piaski” w Kielcach.

Uroczystość odbyła się we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej.

To już dziewiąta – zorganizowana w siedzibie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – uroczystość, podczas której przedstawiciele dwudziestu rodzin bohaterów skazanych na zapomnienie i porzuconych w bezimiennych grobach otrzymali noty identyfikacyjne.

Szacuje się, że wskutek terroru komunistycznego w latach 1944–1956 w Polsce śmierć poniosło ponad pięćdziesiąt tysięcy osób, straconych na mocy wyroków sądowych, zamordowanych i zmarłych w siedzibach Urzędów Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej, więzieniach i obozach, zabitych w walce lub w trakcie działań pacyfikacyjnych. Znaczną część ofiar stanowili żołnierze podziemia niepodległościowego. Ich ciała grzebano w utajnionych i w większości nieznanych do dziś miejscach.

Odnalezieniem i identyfikacją ofiar systemów totalitarnych i czystek etnicznych zajmuje się Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN. W ramach prac poszukiwawczych odnajdowane są też szczątki ofiar totalitaryzmu niemieckiego – żołnierzy wojny obronnej 1939 roku oraz żołnierzy ugrupowań partyzanckich czasu okupacji niemieckiej w Polsce.

Od 2016 roku łącznie udało się zidentyfikować ponad 240 osób – poległych w walce i zamordowanych przez hitlerowskich i sowieckich najeźdźców, skazanych na śmierć przez komunistyczne sądy, zamęczonych w śledztwach i ciężkich więzieniach.

opublikowano: 08.03.2023 / zdjęcia: prezydent.pl