Wizerunek dziecka

Dziecko, tak jak dorosły, ma prawo do prywatności i prawo ochrony dóbr osobistych. Co więcej, fakt, że samo nie umie jeszcze nimi zarządzać, tym bardziej powinien skłaniać rodziców do tego, by robili to w jego imieniu rozważnie. Rozpowszechnianie wizerunku dziecka powinno mieścić się w granicach zdrowego rozsądku.

Zgodnie z orzecznictwem (I ACa 158/15,. Wyrok Sądu Apel. w Katowicach z 28 V 2015 r.) wizerunkiem jest każda podobizna bez względu na technikę wykonania, a więc fotografia, rysunek, wycinanka sylwetki, film, przekaz telewizyjny bądź przekaz wideo. Zgodnie z ustawą  o prawie autorskim i prawach pokrewnych rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej, jednakże nie wymaga zezwolenia rozpowszechnianie wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych.

Rozpowszechnianie wizerunku nie wymaga także zezwolenia, jeśli stanowi on jedynie element przedstawionej całości, tzn. w razie usunięcia wizerunku nie zmieniłby się przedmiot i charakter zdjęcia.

Na gruncie ochrony danych osobowych podstawą przetwarzania wizerunku może być każda z przesłanek wskazana w ustępie pierwszym art. 6 RODO. Najczęściej tą podstawą  jest zgoda. Jednak nie może być ona ogólna, lecz precyzyjnie określać, jakie dane i w jakim celu mają zostać udostępnione w konkretnym przypadku. Trzeba przy tym pamiętać, że zgodnie z art. 7 ust. 3 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO), osoba której dane dotyczą, ma prawo w dowolnym momencie wycofać zgodę (w tym przypadku rodzic lub opiekun). Administrator ma zaś obowiązek poinformowania osoby, której dane dotyczą, o tym prawie zanim wyrazi ona zgodę. Należy tez pamiętać, że wycofanie zgody musi być zaś równie łatwe, jak jej wyrażenie. 

Zgoda udzielona przed rozpoczęciem przetwarzania danych osobowych, powinna być wyrażona wprost, określać osobę, która zgody udziela oraz osobę (w tym przypadku dziecko), której dane osobowe mają być udostępnione administratorowi. Osoby te muszą też wiedzieć komu udzielają zgody na przetwarzanie danych, jaki jest ich zakres. Powinny też wiedzieć przez jaki okres i w jakim celu dane te będą przetwarzane.

Przetwarzanie danych osobowych dziecka w wielu do 16 lat, czyli np. publikowanie zdjęć dziecka w internecie, wymaga wyrażenia zgody osoby sprawującej władzę rodzicielską. Z tego względu niezbędne jest umożliwienie rodzicom bądź opiekunom podjęcia swobodnej decyzji w tym zakresie. Należy pamiętać, że nikt nie ma prawa wymuszać na rodzicach wyrażania zgody na rozpowszechnianie wizerunku ich dzieci. Jeśli taka zgoda stanowi np. wynika z postanowień umowy, to jest klauzulą niedozwoloną i nie jest ona wiążąca dla osoby, która ją wyraziła. Oznacza to, że zgody po prostu nie ma, a rozpowszechnianie wizerunku dziecka odbywa się bezprawnie i przysługują roszczenia ochronne.

Administrator musi zadbać o to, by jego działania były zgodne z zasadami przetwarzania danych osobowych, zwłaszcza z art. 5 oraz art. 7 RODO. Powinien ocenić, jakie ryzyka dla praw osób, mogą wiązać się z przetwarzaniem ich danych osobowych w konkretnym celu. Powinien też zadbać o to, żeby przygotować jasne i rzetelne klauzule informacyjne.

W praktyce czasami dochodzi do sytuacji, gdy jeden z rodziców podejmuje decyzję o publikacji zdjęcia dziecka w mediach społecznościowych, mimo że drugi rodzic jest temu przeciwny. Wtedy należy mieć na uwadze, że przepisy ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy.  Wprawdzie zgodnie z jego art. 98, jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Ustawodawca wprowadził więc zasadę samodzielnej reprezentacji dziecka przez każdego z rodziców posiadających władzę rodzicielską. Jednak w braku porozumienia między rodzicami, w sytuacji gdy chodzi o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, zgoda jednego z rodziców nie jest wystarczająca. Publikacja wizerunku dziecka w określonym miejscu i czasie należy do istotnych praw dziecka. Dlatego w przypadku sporu pomiędzy rodzicami, zgodnie z art. 97 § 2 k.r.o., o sprawach istotnych dla dziecka rozstrzyga sąd opiekuńczy.