Narodowa Strategia Onkologiczna na lata 2020-2030

NSO to tzw. cancer plan, czyli kompleksowy program walki z rakiem. Strategia jest odpowiedzią na wzrost zachorowań na choroby nowotworowe w Polsce. NSO wytycza kierunki rozwoju systemu opieki zdrowotnej w zakresie onkologii, wskazując na 5 obszarów strategicznych, kluczowych dla poprawy skuteczności terapii onkologicznych i dostosowania rozwiązań systemowych do potrzeb pacjentów z chorobą nowotworową. 

Celem nadrzędnym NSO jest wzrost odsetka osób przeżywających 5 lat od zakończenia terapii onkologicznej, a także zwiększenie wykrywalności nowotworów we wczesnych stadiach oraz poprawa jakości życia w trakcie i po ukończonym leczeniu. Realizacja Narodowej Strategii Onkologicznej umożliwia odwrócenie niekorzystnych trendów takich jak fragmentacja opieki, rozproszenie świadczeń i ośrodków onkologicznych, które dotychczas wpływały na jakość leczenia onkologicznego, a co za tym idzie zwiększa szanse pacjentów na wyjście z choroby nowotworowej.

Strategia została opracowana przez działający przy ministrze zdrowia, Zespół do spraw Narodowej Strategii Onkologicznej. Zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2019 r. o Narodowej Strategii Onkologicznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 969) w skład Zespołu weszli:

• przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
• przedstawiciele ministra właściwego do spraw zdrowia, w tym m.in. konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej, przedstawiciel Krajowego Rejestru Nowotworów, Przedstawiciel Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego;
• przedstawiciele Narodowego Funduszu Zdrowia; Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji; Naczelnej Izby Lekarskiej; Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych;
• przedstawiciele polskich towarzystw naukowych;
• przedstawiciele organizacji zrzeszających pacjentów, do których zadań statutowych należy ochrona praw chorych na choroby nowotworowe;
• przedstawiciel Konferencji Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych. 

Choroby nowotworowe stanowią jedną z najczęstszych przyczyn zgonów Polaków. Liczba pacjentów ze zdiagnozowanym nowotworem złośliwym stale wzrasta, czego przyczyną jest zarówno proces starzenia się społeczeństwa, jak i wzrost narażenia na czynniki związane ze stylem życia. 

Co roku na choroby nowotworowe zapada ponad 160 tysięcy Polaków, a ok. 100 tysięcy umiera z ich powodu. W przypadku około 50 proc. nowotworów można podjąć skuteczne działania profilaktyczne, dlatego NSO kładzie ogromny nacisk na profilaktykę i edukację. 

Narodowa Strategia Onkologiczna dużą wagę przywiązuje do jakości życia pacjentów. W Polsce żyje około 1 miliona osób, u których zdiagnozowano lub wyleczono nowotwór, a prognozy wskazują, że w ciągu najbliższych 5 lat liczba pacjentów onkologicznych może wzrosnąć o 15 proc., zaś w perspektywie 10 lat o 28 proc. Z tego powodu bardzo istotne są kwestie zarówno profilaktyki pierwotnej, jak prewencji wtórnej.

Realizacja Narodowej Strategii Onkologicznej umożliwia obniżenie kosztów wynikających z obciążenia pacjentów chorobami nowotworowymi. 

Aby poprawić sytuację polskich pacjentów oraz lekarzy zajmujących się diagnostyką i terapią w onkologii, Strategia koncentruje się na 5 obszarach:

1. Inwestycje w kadry medyczne
   1. zwiększenie liczby lekarzy specjalistów w dziedzinie onkologii i lekarzy specjalności pokrewnych
   2. poprawa jakości kształcenia kadry medycznej
2. Inwestycje w edukację  dotyczące stylu życia
   1. wprowadzenie regulacji prawnych związanych z ograniczeniem palenia tytoniu, walką z otyłością, ochroną przeciw promieniowaniu UV
   2. kształtowanie postaw prozdrowotnych u dzieci, młodzieży i osób dorosłych
   3. szczepienia HPV dla dziewcząt i chłopców
   4. włączenie lekarzy POZ i medycyny pracy w działania prewencji pierwotnej
3. Inwestycje w pacjenta
   1. zwiększenie dostępności do badań przesiewowych
   2. wprowadzenie nowych badań przesiewowych
   3. poprawa jakości realizowanych badań przesiewowych
   4. zwiększenie zaangażowania zespołów POZ i medycyny pracy w poprawę zgłaszalności na badania przesiewowe
4. Inwestycje w naukę i innowacje
   1. wsparcie badań naukowych w onkologii
   2. większy udział pacjentów onkologicznych w badaniach klinicznych
   3. dostęp do innowacyjnych terapii
   4. zwiększenie liczby leków refundowanych
5. Inwestycje w system opieki onkologicznej
   1. wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej
   2. utworzenie podmiotów wyspecjalizowanych w diagnostyce i leczeniu wybranych nowotworów
   3. zapewnienie najwyższej jakości standardów diagnostyki i leczenia dla wszystkich pacjentów onkologicznych
   4. zwiększenie dostępu do nowoczesnej aparatury medycznej
   5. poprawa infrastruktury szpitali
   6. rozwój opieki rehabilitacyjnej, paliatywnej i hospicyjnej
   7. poprawa jakości życia pacjentów onkologicznych 
   8. prawo do życia bez bólu dla wszystkich pacjentów onkologicznych
   9. uruchomienie Narodowego Portalu Onkologicznego

Źródłem finansowania działań przewidzianych w Strategii jest budżet państwa. Planowane nakłady na realizację zadań wynikających ze Strategii zaplanowane na lata 2020-2030 wynoszą 5 mld 100 mln zł. 

Strategia może być finansowana ze środków innych niż publiczne, w przypadku gdy taki sposób finansowania wynika z harmonogramu wdrażania Strategii, m.in. środków z budżetu Unii Europejskiej oraz programów wspólnotowych.

Strategia będzie aktualizowana nie rzadziej niż raz na 5 lat, w szczególności w przypadku istotnych zmian w obszarze onkologii. 

NSO zakłada wprowadzenie:

• od września 2020 r.  zajęć  o zdrowiu, które mają być realizowane np. w ramach godzin wychowawczych. 
• od 2021 r.  szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) dziewcząt w wieku dojrzewania.
• w 2021 r. narzędzi motywacyjnych dla zespołów POZ majonych na celu objęcie „lokalnych” populacji osób z grup podwyższonego ryzyka badaniami przesiewowymi. 
• w 2022 r. narzędzi motywacyjnych dla zespołów medycyny pracy mających na celu objęcie pracowników z grup podwyższonego ryzyka badaniami przesiewowymi.
• od 2024 r. finansowania ze środków publicznych nowych programów badań przesiewowych, w grupach wysokiego ryzyka, w szczególności w kierunku wykrywania nowotworów płuca i nowotworów gruczołu krokowego.
• do końca 2023 r. obowiązku stosowania mammografów cyfrowych w wykonywaniu badań przesiewowych w ramach „Programu profilaktyki raka piersi”. 
• do końca 2022 r. interaktywnej e-platformy dla pacjentów i badaczy dotyczącej prowadzonych badań klinicznych w dziedzinie onkologii. 
• do końca 2022 r. 4 nowych ośrodków badań wczesnych faz w onkologii.
• do końca 2030 r. przynajmniej 90% dostępnych terapii onkologicznych wśród wszystkich refundowanych na terenie UE.
• do końca 2024 r. działań mających na celu zwiększenie dostępu do świadczeń opieki rehabilitacyjnej, opieki paliatywnej i hospicyjnej w poszczególnych województwach.