06.07.2023 16:53 | Źródło: Urzędy centralne gov.pl

Reagowanie w zdarzeniach radiacyjnych - Międzynarodowa Skala Zdarzeń Jądrowych i Radiologicznych INES

Zdarzeniem radiacyjnym określa się wydarzenie na terenie kraju lub poza jego granicami, związane z materiałem jądrowym, źródłem promieniowania jonizującego, odpadem promieniotwórczym lub innymi substancjami promieniotwórczymi, powodujące lub mogące powodować zagrożenie radiacyjne, stwarzające możliwość przekroczenia wartości granicznych dawek promieniowania jonizującego określonych w obowiązujących przepisach, a więc wymagające podjęcia pilnych działań w celu ochrony pracowników lub ludności. Państwowa Agencja Atomistyki

Postępowanie w przypadku zdarzeń radiacyjnych

Postępowanie w przypadku wystąpienia zdarzenia radiacyjnego regulowane jest przez przepisy rozdz. 11 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 maja 2021 r. w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (Dz.U. poz. 1086) - odrębnie dla zdarzeń ograniczonych do terenu jednostki organizacyjnej (zdarzenia "zakładowe"), odrębnie natomiast dla zdarzeń, których skutki występują poza jednostkami organizacyjnymi (zdarzenia "wojewódzkie" i "krajowe", w tym o skutkach transgranicznych). W zależności od zasięgu skutków zdarzenia radiacyjnego, za kierowanie akcją likwidacji zagrożenia i usuwania skutków, odpowiedzialny jest kierownik jednostki (zdarzenie zakładowe), wojewoda we współpracy z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym (zdarzenie wojewódzkie) lub minister spraw wewnętrznych i administracji przy pomocy prezesa Państwowej Agencji Atomistyki (zdarzenia krajowe). We wszystkich przypadkach, prezes Państwowej Agencji Atomistyki, poprzez kierowane przez niego Centrum ds. Zdarzeń Radiacyjnych (CEZAR), pełni rolę informacyjno-konsultacyjną, również w zakresie oceny poziomu dawek i skażeń oraz innych ekspertyz i działań na miejscu zdarzenia, formułowania informacji dla społeczności narażonych w wyniku zdarzenia, przekazywania informacji do organizacji międzynarodowych i państw ościennych (całodobowy Krajowy Punkt Kontaktowy).

Ścisły nadzór i kontrola nad obiektami jądrowymi oraz działalnością ze źródłami promieniowania powodują, że prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń radiacyjnych ludności w Polsce jest znikome, niemniej jednak prezes PAA dysponuje systemem pozwalającym na ocenę sytuacji radiacyjnej kraju oraz podejmowanie decyzji o koniecznych działaniach interwencyjnych.

Skala INES

Międzynarodowa Skala Zdarzeń Jądrowych i Radiologicznych INES (ang. International Nuclear and Radiological Event Scale) to narzędzie do szybkiej i jednoznacznej klasyfikacji zdarzeń i incydentów istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.

Siedmiostopniowa skala INES została opracowana w 1990 roku. Początkowo była dedykowana wyłącznie do dokonywania klasyfikacji zdarzeń zaistniałych w obiektach jądrowych. Z czasem zaczęła być wykorzystywana również do klasyfikacji zdarzeń mających miejsce podczas transportu, przechowywania i użytkowania źródeł promieniotwórczych.

Skala jest powszechnie stosowana przez kraje członkowskie Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) oraz Agencji Energii Jądrowej OECD (NEA OECD).

Polska Agencja Atomistyki

opublikowano: 22.02.2021 / foto tematyczne tytułowe:

W sytuacji wystąpienia zdarzenia radiacyjnego, informacje o tym, jak postępować będą podawane przez PAA każdą, dostępną drogą komunikacji, czyli poprzez komunikaty na stronie internetowej Agencji, na oficjalnym profilu PAA w mediach społecznościowych, w wypowiedziach do mediów. To, jak często będą podawane komunikaty, uzależnione jest od rozwoju sytuacji. Ważne informacje będą przekazywały również służby kierujące akcją usuwania zdarzenia radiacyjnego (wojewoda, minister do spraw wewnętrznych i administracji). Należy uważnie śledzić oficjalne kanały komunikacje w sytuacji wystąpienia zdarzenia radiacyjnego.

W przypadku pozyskania informacji o zagrożeniu związanym z promieniowaniem jonizującym konieczne jest podjęcie działać ograniczających do minimum narażenia na to promieniowanie. Ważne jest, aby wysłuchać wskazówek, jak zareagować dla zapewnienia bezpieczeństwa sobie, swojej rodzinie i zwierzętom.

Znajdź schronienie – podczas zagrożenia radiacyjnego osoby z terenu objętego tym zagrożeniem mogą zostać poproszone o wejście do budynku i schowanie się przez pewien czas. Ściany budynków stanowią wystarczającą osłonę przed szkodliwym działaniem promieniowania jonizującego. Im więcej ścian oddziela nas od otoczenia, tym lepsza ochrona. Dobrym miejscem do schronienia są piwnice lub pokoje bez okien w środku domu. Materiały promieniotwórcze z czasem zmniejszają swoją aktywność. Odpowiednie władze poinformują o możliwości bezpiecznego opuszczenia schronienia.

Zostań w środku – należy pozostać w środku pomieszczenia dopóki policja, straż pożarna lub urzędnicy państwowi nie poinformują o możliwości jego opuszczenia. Będąc w środku, każdy może podjąć proste kroki, aby usunąć wszelkie materiały promieniotwórcze, które mogą znajdować się na ciele. Należy zdjąć zewnętrzną warstwę odzieży (np. kurtki i spodnie), delikatnie umyć skórę wodą i założyć czyste ubranie. Warto pić tylko nieotwarte napoje i jeść tylko żywność paczkowaną. Należy pamiętać, aby umyć opakowania przed ich otwarciem, na wypadek gdyby materiał promieniotwórczy osiadł na powierzchni opakowań z jedzeniem i napojami.

Bądź na bieżąco – gdy przebywamy w pomieszczeniu, ważne jest, abyśmy byli na bieżąco z aktualnymi instrukcjami od odpowiednich służb i władz. Należy śledzić na bieżąco wiarygodne źródła informacji (m.in. telewizję, radio i media społecznościowe), które przedstawiają społeczeństwu najnowsze informacje i instrukcje dotyczące bezpieczeństwa.

Warto zadbać również o zapasy wody oraz żywności. Przyjmuje się, że zabezpieczenie 14 litrów wody na każdego mieszkańca domu pozwoli na przetrwanie tygodnia bez bieżącego źródła wody. Awaryjne zapasy żywności powinny być przechowywane w chłodnym, suchym i ciemnym miejscu. Należy unikać gromadzenia produktów wymagających chłodzenia. Zapasy żywności powinny być oparte o produkty z długą datą ważności takie jak batony, konserwy, dania gotowe czy suche pieczywo.

Należy przypomnieć, że Państwowa Agencja Atomistyki stale monitoruje sytuację radiacyjną na terenie kraju, 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Bieżące wyniki stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych (PMS) przedstawione są na stronie: https://monitoring.paa.gov.pl/maps-portal ;

Komisja Europejska prowadzi monitoring radiacyjny Europy (w ramach systemu EURDEP). Bieżące wyniki przedstawione są na stronie: https://remap.jrc.ec.europa.eu/Advanced.aspx ;

Podstawowe zasady ochrony przed promieniowaniem

Zasada 1: Im krótszy czas przebywania w pobliżu źródła promieniowania tym mniejsza dawka

Narażenie zwiększa się wraz z czasem przebywania w pobliżu źródła promieniotwórczego. Należy więc ograniczać czas przebywania w pobliżu źródła promieniotwórczego do niezbędnego minimum.

Zasada 2: Im dalej od źródła promieniowania tym bezpieczniej

Narażenie zależy od odległości między tobą a źródłem promieniotwórczym. Im większy dystans, tym mniej promieniowania jonizującego zostanie pochłonięte przez twój organizm.

Zasada 3: Stosowanie osłon

Osłony mogą częściowo lub całkowicie pochłonąć energię promieniowania. Im grubsza i cięższa osłona, tym skuteczniej pochłania promieniowanie. Dobrą osłoną może być na przykład gruba ściana lub płyta z ołowiu, ale nawet one mogą nie zapewnić całkowitej ochrony.

Państwowa Agencja Atomistyki

grafika tytułowa tematyczna: pixabay.com