Pięć najpopularniejszych mitów żywieniowych w cukrzycy typu drugiego

Zalecenia żywieniowe w cukrzycy typu 2 opierają się na zasadach zdrowego żywienia, które odzwierciedla Talerz Zdrowego Żywienia. Eksperci Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego rekomendują, aby 45-65% energii z diety pochodziło z węglowodanów (w tym <10% z cukrów prostych), ok. 15-20% z białka oraz 25-40% z tłuszczów, przy czym ważna jest ich jakość. W jadłospisie chorego na cukrzycę należy zwrócić uwagę na produkty będące źródłem błonnika pokarmowego – jego minimalna dzienna ilość powinna wynosić 25 g lub 15 g/1000 kcal diety.

2. Czy trzeba ograniczyć węglowodany w cukrzycy typu 2?

Węglowodany złożone, pochodzące m.in. z pełnoziarnistych produktów zbożowych, powinny stanowić główne źródło energii w diecie diabetyka. Ograniczeniu podlegają cukry proste, których bogatym źródłem jest m.in. żywność przetworzona, słodycze i wyroby cukiernicze czy słodkie napoje. Pacjenci z cukrzycą typu 2 często boją się spożywać węglowodany i eliminują znaczne ich ilości z jadłospisu. Może to jednak negatywnie wpływać na funkcjonowanie organizmu i zachodzące w nim procesy metaboliczne. Warto poszerzyć swoją wiedzę na temat rodzaju węglowodanów występujących w żywności oraz ich wpływu na organizm. 

3. Czy w cukrzycy typu 2 można jeść owoce?

Zalecenia żywieniowe w cukrzycy typu 2 nie wykluczają żadnych grup produktów spożywczych, w tym owoców. Owoce są naturalnym źródłem cukrów prostych (m.in. glukozy i fruktozy), których podaż w diecie pacjentów z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej powinna być ograniczona. Niemniej z uwagi na wysoką wartość odżywczą, owoce nie powinny być całkowicie wyeliminowane z diety diabetyka, a spożywane w mniejszej ilości. Owoce są źródłem wielu witamin, składników mineralnych, przeciwutleniaczy, cennego błonnika pokarmowego oraz wody. Warto częściej sięgać po owoce świeże, najlepiej ze skórką, które są lepszym wyborem niż suszone, w zalewie czy soki owocowe. Pacjenci z cukrzycą powinni zadbać również o to, aby owoce nie były spożywane samodzielnie, a stanowiły element posiłku w połączeniu z produktem białkowym, tłuszczowym i/lub o wysokiej zawartości błonnika pokarmowego. Dzięki temu indeks glikemiczny posiłku będzie niższy i wydłuży się czas trawienia. To z kolei będzie zapobiegać gwałtownym wahaniom poziomu glukozy i insuliny we krwi.

Gorszy wybór → maliny zjedzone samodzielnie

Lepszy wybór → maliny + jogurt naturalny + orzechy laskowe + płatki owsiane + cynamon

4. Dlaczego tak ważne jest, aby osoba chora na cukrzycę typu 2 spożywała posiłki o regularnych porach?

Zaleca się, aby osoba chora na cukrzycę typu 2 spożywała posiłki regularnie, co 3-4 godziny. Jednak, bardzo często osoby ze stwierdzoną cukrzycą typu 2 decydują się na jest zaprzestanie jedzenia po godz. 18 albo zastosowanie popularnego okna żywieniowego, którego bezpieczeństwo i korzyści z jego stosowania są bardzo ograniczone i nie zostały do tej pory zatwierdzone przez żadne towarzystwo naukowe związane ze zdrowiem publicznym.

Dlaczego tak istotne jest spożywanie posiłków przez diabetyka o regularnych porach?  Po 2-3 godzinach od posiłku stężenie glukozy we krwi obniża się do wartości początkowych, takich jak są osiągane przed jego spożyciem. Z tego powodu, aby nie doszło do nagłego spadku poziomu glukozy we krwi (tzw. hipoglikemii), eksperci kładą szczególny nacisk na regularność w spożywaniu posiłków przez pacjentów z cukrzycą typu 2. Regularne jedzenie zapobiega gwałtownym wahaniom poziomu cukru we krwi, a tym samym niekontrolowanym wyrzutom insuliny.

5. Jakie są najczęstsze błędy żywieniowe pacjentów z cukrzycą typu 2?

Najczęstsze błędy w sposobie żywienia pacjentów z cukrzycą typu 2:

• stosowanie diet niekonwencjonalnych (np. głodówek, postów owocowo-warzywnych, diet sokowych), które mają „wpływać na poprawę stanu zdrowia”,
• eliminowanie z diety pieczywa, makaronu i ziemniaków pod pretekstem, że „tuczą” i „podnoszą stężenie cukru we krwi”,
• stosowanie się do popularnego mitu żywieniowego głoszącego, że „nie wolno jeść po godz. 18.00”,
• spożywanie owoców bez ograniczeń, bo „przecież są zdrowe”,
• stosowanie miodu i cukru trzcinowego, jako „zdrowszego zamiennika” cukru białego.

Pamiętaj, aby zawsze weryfikować wszelkie informacje dotyczące kwestii zdrowia! Niestety często zdarza się, że wskazówki i porady znalezione w Internecie czy kolorowej prasie mają niewiele wspólnego z aktualną wiedzą naukową. Jeśli masz jakiekolwiek pytania związane z żywieniem, możesz skorzystać z bezpłatnych porad specjalistów z zakresu żywienia człowieka i dietetyki za pośrednictwem platformy Centrum Diabetologicznego Online. 

Piśmiennictwo:

1. Araszkiewicz A., Bandurska-Stankiewicz E., Borys S. i wsp.: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Curr. Top. Diabetes 2022; 2(1): 1-134.

2. Araszkiewicz A., Bandurska-Stankiewicz E., Borys S. i wsp.: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych z cukrzycą 2021. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia Praktyczna 2021; 7(1): 1-121.

3. Qian F., Liu G., Hu F.B. i wsp.: Association between plant-based dietary patterns and risk of type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. JAMA Intern Med. 2019, 179(10): 1335-1344.

4. Ziemba A.: Czynniki kształtujące tolerancję glukozy i jej ciepłotwórcze działanie. Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego, Polska Akademia Nauk, Warszawa, 2005.