Oświadczenie Prezesa i Wiceprezesów Sądu Okręgowego w Krakowie w sprawie apelu Sędziów do Ministra Sprawiedliwości o odwołanie Przewodniczącego I Wydziału Cywilnego

1. Nie są prawdziwe i mają charakter pomawiający zarzuty wobec Przewodniczącego wydziału, o dyskryminującym traktowaniu sędziów orzekających w I Wydziale Cywilnym, z naruszeniem zasad równego traktowania w zatrudnieniu, stosowaniu różnych form nękania, zastraszania i mobbingu. Nie wskazano przy tym konkretnych zachowań, które miałyby mieć charakter dyskryminowania, nękania, zastraszania i mobbingu.
   Powołując się na to, że kierowane były maile zawierające ironiczne, obraźliwe i prześmiewcze komentarze dotyczące orzecznictwa sędziów orzekających w I Wydziale Cywilnym, czy zawierające krytykę prezentowanych przez sędziów orzekających w wydziale poglądów prawnych nie wskazano przykładów takich komentarzy. Oskarżenia te są gołosłowne.
   Niezasadne i absurdalne są zarzuty nadużywania uprawnień Przewodniczącego przez kierowanie do sędziów korespondencji w trybie administracyjnym, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, oraz nakazywanie im niezwłocznego podejmowania czynności w odniesieniu do dużej liczby spraw, nagminne kierowanie do sędziów pism w trybie nadzoru administracyjnego wraz ze zobowiązaniem do złożenia na piśmie wyjaśnień co do przyczyn zaniechania podjęcia określonych działań oraz z równoczesnym zobowiązaniem do składania na piśmie cyklicznych (np. co miesiąc) sprawozdań o przebiegu postępowania.
   Zgodną z obowiązującymi przepisami odpowiednią reakcją na brak wykonywania czynności w sprawach przez sędziego referenta jest stosowanie środków nadzoru administracyjnego, w szczególności wysyłanie do sędziów raz w miesiącu zestawień z wyliczeniem spraw z ich referatów, w których doszło do dłuższych opóźnień. Sędziowie otrzymują od Przewodniczącego Wydziału pisemne zobowiązania podjęcia dalszych czynności w sprawach. Traktowanie takiej uprawnionej praktyki przez niektórych Sędziów jako formę nękania ich jest całkowicie nieuzasadnione i pozbawione jakichkolwiek podstaw. Stąd też, gdyby autorzy apelu mieli na myśli powyższe okoliczności, to czynności, jakie odbierają jako ich nękanie, są nakazanymi przez przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych. Formułowanie zarzutów nękania na takich podstawach wprowadza Adresata pisma w błąd co do stanu rzeczywistego. Należy zresztą podkreślić, że czynności nadzorcze Przewodniczącego dotyczyły takich sytuacji, gdy występowały rażąco długie opóźnienia tj. trwające kilka miesięcy.
   Należy tu przypomnieć, że zgodnie z art. 37 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku – Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 roku poz. 217 ze zmianami) czynności z zakresu wewnętrznego nadzoru administracyjnego prezes sądu może powierzyć sędziemu wizytatorowi, a także, z zastrzeżeniem art. 37c, wiceprezesowi sądu, przewodniczącemu wydziału, a także, w uzasadnionych przypadkach, innemu wyznaczonemu sędziemu lub referendarzowi sądowemu. Osoby sprawujące wewnętrzny nadzór administracyjny mają prawo wglądu w czynności sądów, mogą żądać wyjaśnień oraz usunięcia uchybień oraz być obecne na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności.

2. Oskarżenia dotyczące nierównego traktowania sędziów w I Wydziale Cywilnym oraz stosowania działań nękających orzekających tam sędziów są niezwykle ogólnikowe. W Wydziale tym jest grupka sędziów wykazujących dużo słabsze wyniki pracy od pozostałych sędziów. Niektórzy z nich – pomimo wielkiej aktywności w stowarzyszeniach i mediach – kończą o połowę spraw mniej od sędziów z najlepszymi wynikami. Odpowiednio też mają niekorzystne dane w zakresie:
   - ilości spraw w referacie (największe ilości spraw w referatach);
   - opóźnień w podejmowaniu czynności (najliczniejsze i najdłuższe opóźnienia w podejmowaniu czynności).
   Przykładowo Pan sędzia Waldemar Żurek, będący jednym z inicjatorów apelu (wynika to z treści artykułu w portalu internetowym) ma jeden z największych referatów w I Wydziale Cywilnym Sądu Okręgowego w Krakowie przekraczający 500 spraw i mjednocześnie w ubiegłym roku zakończył stosunkowo niewielką liczbę (poniżej średniej). Zakończył bowiem 137 spraw z repertorium C, gdy większość sędziów orzekających w pełnym wymiarze etatu zakończyło po około 170-190 spraw, a 5 sędziów nawet znacznie ponad 200 spraw. Co więcej, w trakcie ostatniej kontroli terminowości czynności w połowie stycznia 2024 roku, okazało się, iż ma największą liczbę opóźnionych czynności, a opóźnienia są najdłuższe. Opóźnienia przekraczające 30 dni wystąpiły w 270 sprawach z jego referatu, w tym w 151 sprawach wynosiły one ponad 90 dni, a w jednej ze spraw sięgnęły nawet 244 dni.
   Zgodną z obowiązującymi przepisami odpowiednią reakcją w takich sytuacjach jest stosowanie środków nadzoru administracyjnego, w szczególności wysyłanie do sędziów raz w miesiącu zestawień z wyliczeniem spraw z ich referatów, w których doszło do dłuższych opóźnień.
   Na pracę Wydziału nie może pozostać jednak bez wpływu sytuacja kwestionowania przez niektórych sędziów statusu sędziów wykonujących swoje obowiązki z niezwykłym zaangażowaniem. Podejmowane w tym zakresie działania Kierownictwa Wydziału i Sądu, dążące do zapewnienia właściwej pracy Wydziału i realizacji praw stron, w żadnym wypadku nie mogą być uznawane za nękanie. Należy podkreślić, że w Sądzie Okręgowym w Krakowie wprowadzono odpowiednie procedury dotyczące ochrony przed mobbingiem, zaś wbrew twierdzeniom apelu o jego występowaniu nie zgłoszono z I Wydziału odpowiednich zgłoszeń o mobbingu. W systematycznie przeprowadzonych anonimowych ankietach dotyczących mobbingu (ostatnia taka akcja była przeprowadzona w grudniu 2023 roku), żaden z sędziów nie zgłosił takich zdarzeń.
   Przeciwnie, to Przewodniczący Wydziału spotyka się z niewybrednymi atakami i zachowaniami krańcowo odległymi od kultury osobistej i rodem ze świata mafijnego (np. pozostawianie zepsutych ryb, cuchnących przedmiotów, wchodzenie do gabinetu przewodniczącego poza godzinami pracy, bez obecności i zgody tego sędziego, dostęp do rzeczy i akt tam się znajdujących, nieuprawnione dysponowanie kluczem do pomieszczeń będących w dyspozycji sędziego) – i to on uznany być może za podmiot nękania i mobbingu ze strony niektórych sędziów. Dowody z tym związane znajdują się w dyspozycji Wydziału.
   W Sądzie Okręgowym w Krakowie nie było i nie ma akceptacji dla mobbingu i innych nieetycznych form zachowań w pracy. Nie może być tolerancji dla znieważania kogokolwiek i ich dyskredytowania. W Sądzie Okręgowym w Krakowie obowiązuje procedura antymobbingowa. Podkreślamy, iż żaden z sędziów, prawników o długoletnim stażu, nie kierował wniosków o wszczęcie tej procedury ani nie zgłaszał jej. Także w ostatniej przeprowadzonej ankiecie w tym zakresie (grudzień 2023 roku) nie zgłoszono takich sygnałów. Żaden sygnał o mobbingu nie był składany Prezesowi Sądu. Przywołane pismo Sędzi, z którą Prezes rozmawiał niezwłocznie po jego złożeniu, nie mogło być ocenione, jak to przedstawiono, jako taki wniosek informujący o mobbingu. W istocie pismo i rozmowa dotyczyła czynności nadzorczych Przewodniczącego Wydziału i wydanego zarządzenia w tym przedmiocie. Prezes Sądu zwrócił uwagę, iż czynności nadzorcze są ostatecznością. Podkreślił też, iż nikt nie wymaga od sędziego nadludzkich działań, lecz jedynie solidnego wykonywania obowiązków służbowych zgodnie z powierzonymi zadaniami i stosownie do swoich możliwości. Zapewnił, iż wobec nikogo wypełniającego swoje obowiązki w ten sposób, żadne nadzwyczajne środki nadzorcze nie będą stosowane.
   Za głęboko niewłaściwe uważamy dyskredytowanie sędziów, którzy rzetelnie pracują, osiągają najlepsze wyniki, podczas gdy część sędziów wykazuje się wysoce niezadawalającymi wynikami, a stosowane w tej sytuacji zwykłe środki nadzoru administracyjnego przedstawia jako nękanie czy mobbing.

3. Odnosząc się do sytuacji I Wydziału Cywilnego, należy wskazać, że Prezes Sądu podejmował szereg działań mających na celu poprawę sytuacji tego Wydziału, wynikającą ze znacznego wzrostu wpływu spraw.
   W grudniu 2022 roku został skierowany do tej jednostki sędzia delegowany, a następnie z innego wydziału przeniesiono jedną sędzię za jej zgodą, po czym do orzekania wrócił sędzia po zawieszeniu i dodatkowo jeszcze do Wydziału skierowano sędzię po nowej nominacji. Limit etatów sędziowskich Wydziału 31 grudnia 2022 roku, a zatem w czasie bliskim rozpoczęcia kadencji Bartłomieja Migdy, wynosił 19, podczas gdy już po roku na dzień 31 grudnia 2023 roku etatyzacja ta w wyniku działań Kierownictwa Sądu wzrosła do 25 – co stanowi przyrost o 6 etatów sędziowskich, a zatem o ponad 30% zastanego stanu kadrowego.
   Podobnie w ciągu roku wzmocniono obsadę asystencką z 15 etatów w 2022 roku do 20 według stanu na 31 grudnia 2023 rok – co oznacza wzrost o 5 etatów. W analogicznym okresie zwiększono też o 5 etatów obsadę urzędniczą z 38 do 43 etatów. Pozyskano i wygospodarowano nowe etaty urzędnicze i w najbliższych dniach, będą one skierowane do Wydziału. Zapewniono też delegację referendarza sądowego, tak by odciążyć sędziów od czynności, które można powierzyć referendarzowi. Jak już wspomniano, dążono do przesunięć dobrowolnych i wielokrotnie poszukiwano chętnych do ewentualnego delegowania do I Wydziału Cywilnego. Podjęto po raz kolejny działania zmierzające do delegowania do Wydziału kolejnych Sędziów, zwrócono się do Sędziów z prośbą o rozważenie zgody na delegowanie, zebrano w tym zakresie stosownie oświadczenia. Postępowanie w tym zakresie jest więc bardzo zaawansowane. W związku z potrzebami obywateli i kontynuując działania organizacyjne, i uwzględniając stanowisko sędziów, podjęto też działania i utworzenia specjalizacji frankowej w Wydziale. Postępowanie w tym zakresie jest zaawansowane.
   Na potrzeby Wydziału przekazane zostały także dodatkowe pomieszczenia oraz zapewniono i przeznaczono środki na dodatki specjalne, szczególnie dla asystentów sędziów w związku z zakresem ich zadań, dodatkowej pomocy udzielanej sędziom i obciążeniem. Zarządzono także wdrożenie systemu znakowania akt, co skróci czas ich ewentualnego poszukiwania i ułatwi pracę sekretariatu. Procedura zakupowa jest w trakcie realizacji.
   Sędziowie, wzywając do wzmocnienia kadry asystenckiej, by zapewnić obsługę jeden asystent – jeden sędzia, nie chcą zauważyć, iż obecny stosunek sędziego do asystenta (według limitów 25 sędziów i 20 asystentów), zwracając uwagę na efektywną obsadę – jest właśnie bliski 1:1. Jest to wskaźnik najlepszy w Sądzie Okręgowym w Krakowie a z posiadanych informacji także w apelacji krakowskiej i jeden z najlepszych w Polsce. Oczywiście zaburzenia w tej proporcji wywołane są absencjami asystentów, ale podobna absencja sędziów nie zmienia drastycznie tego stosunku. Nawet w najgorszej sytuacji realnej obsady wskaźnik ten jest najlepszy w Okręgu i lepszy niż wskaźniki ustalone przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Podejmowane są też dalsze działania by pozyskać i skierować do Wydziału nowych asystentów.
   Opisane działania należy uznać za bardzo znaczące, a należy podkreślić, że takiego wsparcia nie otrzymały inne wydziały. Przy podejmowaniu decyzji etatowych i organizacyjnych Prezes Sądu musiał jednak pamiętać o potrzebach innych pionów orzeczniczych, również istotnych dla działania Sądu. Trudno znaleźć działania, które w tym zakresie nie zostały podjęte, a wzmocnienie Wydziału było największe od lat.
   Sygnatariusze listu upominają się o wzmocnienie etatowe i poprawę warunków pracy asystentów sędziów. Jak już wspomniano, pomijają jednak liczbę asystentów skierowanych do Wydziału i poprawę ich warunków pracy. Poprawę tej sytuacji doceniają asystenci sędziów. Warto więc, by sygnatariusze pisma, zainteresowali się ustaleniem podstawowych faktów dotyczących współpracujący z sędziami grupą asystentów. Zarzucenie obecnemu Kierownictwu Sądu inercji i braku działań w tym zakresie próbuje zamaskować bezwład i zaniedbania w poprawie sytuacji asystentów i pracowników, w czasie, gdy część sygnatariuszy listu miało przemożny wpływ na kierowanie Sądem.
   Inne działania związane ze wzmocnieniem sytuacji kadrowej, wykraczają poza zakres możliwości Prezesa Sądu i związane są z ogłaszaniem wolnych etatów sędziowskich – co należy do kompetencji Ministra Sprawiedliwości. Potrzeby etatowe i wnioski w tym zakresie przedstawiane były Ministrowi Sprawiedliwości.
   Zastosowane zmiany organizacyjne i wzmocnienia kadrowe w ostatnich dwóch latach doprowadziły do radykalnego wzrostu załatwienia najtrudniejszych spraw na poziomie przekraczającym 100%. Oto bowiem załatwienia tych spraw do 2021 roku wynosiły maksymalnie 2100 - 2154 spraw rocznie, tymczasem w 2022 roku liczba spraw uległa wzrostowi do 3393 spraw, zaś w 2023 roku dalszemu aż do 4239 spraw. Tak więc w ciągu ostatnich dwóch lat Wydział odnotował rekordowe ilości załatwień spraw procesowych, nie notowane nigdy wcześniej od początków jego istnienia. Aktualny poziom załatwień jest o100% wyższy aniżeli ten w przeszłości tj. w okresie przed 2022 rokiem. Kierownictwo Sądu podejmuje liczne działania w celu utrzymania tej korzystnej tendencji. Dodać trzeba też, iż podawane przez Autorów pisma dane statystyczne sugerujące niepanowanie wpływu w 2023 roku liczbie 9 751 spraw są nieprawdziwe i odbiegają od rzeczywistości (nieopanowanie wynosi około 2000 spraw – co przy skali wpływu i załatwień jest wynikiem bardzo dobrze świadczącym o pracy Wydziału). Oczywiście podejmowane będą dalsze działania by eliminować to nieopanowanie i zmniejszenie zaległości.
   Niezależnie od tego trzeba wskazać, że trudno domagać się ponadprzeciętnego wsparcia Wydziału w sytuacji, gdy nowo kierowani do Wydziału Sędziowie spotykają się z kwestionowaniem ich statusu i prawa do orzekania. Bez żadnego trybu, uchylanie są ich orzeczenia, tylko ze stwierdzeniem, iż osoby te nie są sędziami. Dzieje się to oczywiście kosztem stron postępowań i łamie elementarne zaufanie społeczeństwa w prawo, pewność obrotu i sądy. Właśnie taka kampania przeciwko sędziom nowo powołanym, zgłaszającym się na wolne stanowiska sędziowskie czy delegowanym, imputująca im polityczne i koniunkturalne motywacje, powoduje małe zainteresowanie orzekaniem w I Wydziale Cywilnym. Trudno też zakładać, że Autorzy apelu domagają się przymusowego przenoszenia sędziów z innych Wydziałów.

4. Niezasadne są zarzuty dotyczące wstrzymywania wpływu. Dla wstrzymania przydziału spraw wymagane jest spełnienie kryteriów i warunków opisanych w Regulaminie urzędowania sądów powszechnych i tylko ich spełnienie warunkuje możliwość wstrzymania przydziału, jako sytuacji zaburzającej normalny przydział spraw. W wypadku braku spełnienia zawartych tam przesłanek wstrzymanie przydziału nie mogło mieć miejsca.
   Nieprawdą jest, iż wszystkie wnioski o wstrzymanie przydziału w innych Wydziałach były rozpoznawane pozytywnie. Wnioski te były rozpoznawane na tych samych zasadach jak wnioski pochodzące od sędziów z I Wydziału Cywilnego.
   Dodać też trzeba, iż wstrzymanie przydziału, jako sytuacja nadzwyczajna, prowadzi do obciążania pracą właśnie sędziów najbardziej sprawnych i osiągających najlepsze wyniki. Wstrzymanie wpływu innym staje się zatem dla nich karą za pracowitość i solidność.

5. Prezes Sądu Okręgowego w Krakowie spotykał się regularnie z zainteresowanymi sędziami I Wydziału, Cywilnego, zawsze dla zainteresowanych znajdował czas i zapoznawał się z przedstawianymi problemami. Nikt zainteresowany spotkaniem nie został pozbawiony takiej możliwości, choć nie zawsze spotkanie takie mogło się odbyć natychmiast. Uzupełnić trzeba, iż dotyczyło to nie tylko sędziów lecz także asystentów, kuratorów i innych Pracowników Sądu.
   Odnośnie pism kierowanych do Prezesa Sądu i wymagających odpowiedzi, nie przedstawiono przykładu sytuacji, w której odpowiedzi nie udzielono. Wszystkim pismom nadawany był stosowny bieg. Reakcjami na pisma o charakterze informacyjnym były realizowane działania.

6. Niezasadny jest również zarzut dotyczący sal rozpraw. Sędziowie w Sądzie Okręgowym w Krakowie korzystać mogą z systemu rezerwacji sal rozpraw dostępnych w całym Sądzie. Sale rozpraw są dostępne dla sędziów na równych zasadach. Nieporozumieniem natomiast jest podejście niektórych sygnatariuszy apelu, widoczne w jego treści, iż są „właścicielami” sal rozpraw.

7. Niezasadne są zarzuty dotyczące przydziału spraw w Wydziale. W Wydziale przydział spraw odbywa się na standardowych zasadach, tj. sprawy przydziela w drodze losowania System Losowego Przydziału Spraw. Parametry przydziału odpowiadają zakresom obowiązków wszystkich sędziów. Ustawienia są widoczne dla wszystkich i nie były zmieniane bez uprzedniej zmiany zakresu czynności danego sędziego przez władze Sądu. Przewodniczący nie ingeruje w działanie Systemu.
   Zawsze w razie zgłoszenia skargi na działanie Systemu podejmowano czynności sprawdzające, w tym występowano o zweryfikowanie ustawień i wyników działania Sytemu przez specjalistę zajmującego się w Sądzie tym oprogramowaniem. Za każdym razem kontrola potwierdzała prawidłowość działania Systemu. W ostatnim czasie osoba przeprowadzająca kontrolę systemu na prośbę Przewodniczącego sporządzała stanowisko wyjaśniające zgłaszane zastrzeżenia. Dokumentacja jest przechowywana w Wydziale.
   Przewodniczący I Wydziału został skierowany w grudniu 2021 roku z IX Wydziału Gospodarczego. We wskazanym miesiącu musiał podejmować czynności końcowe w sprawach gospodarczych, które nadawały się ówcześnie do zakończenia. Realnie więc czynności w Wydziale Cywilnym był w stanie podjąć dopiero w styczniu 2022 roku. System SLPS przewiduje takie możliwości i uwzględnia sytuację, gdy sędzia zmieniający wydział ma do zakończenia sprawy także w poprzednim wydziale.

8. Niezasadne są zarzuty wprowadzenie specjalizacji zażaleniowej. Specjalizacja została wprowadzona w trybie przewidzianym prawem i po uzyskaniu odpowiednich zgód sędziów. Wprowadzenie i funkcjonowanie specjalizacji w rozpoznawaniu zażaleń nie było przedmiotem jakiejkolwiek krytyki ze strony uczestników postępowań i społeczeństwa. Nie wpłynęła na ten aspekt funkcjonowania Wydziału żadna skarga. Nawet nie usiłowano składać skargi w tym zakresie, pomimo znacznej ilości spraw zażaleniowych (ponad 600 w 2022 roku) i ponad 600 w pierwszym półroczu 2023 roku. Wprowadzenie specjalizacji przyczyniło się do znacznego wzrostu załatwień spraw, w tym spraw „C” ponad 1000 w porównaniu do wszystkich lat minionych. Orzekanie w przedmiocie zażaleń powierzono bowiem sędziom z odpowiednim doświadczeniem, którzy sprawnie prowadzą sprawy z własnych referatów, nie mają zaległości a stany ich referatów są stosunkowo małe.
   Autorom apelu nie powierzono rozpoznawania zażaleń, gdyż sprzeciwiały się temu względy sprawności postępowań zażaleniowych. Podejmowanie czynności z opóźnieniem skutkować będzie przedłużaniem postępowań głównych. Specjalizacja została wprowadzona, aby przyśpieszyć postępowania zażaleniowe. Niektórzy sędziowie mają tak duże referaty, że trudno oczekiwać, aby niezwłocznie rozpoznawali zażalenia tj. kwestie incydentalne w sprawach z innych referatów.
   Przykładowo Pan Sędzia Waldemar Żurek należy do grupy sędziów o największych referatach. Jednocześnie należy do grupy sędziów o najniższej liczbie załatwień spraw. Przykładowo w 2022 roku załatwił tylko 108 spraw C. Należał do trójki sędziów o najniższej liczbie załatwień, wśród sędziów z przydziałem spraw „C”, co najmniej 0,9. Niektórzy sędziowie we wskazanym roku zakończyli ponad 200 spraw.

Wszystkie powyższe okoliczności pozwalają na stwierdzenie, że apel sędziów nie zawiera argumentacji merytorycznej, kreuje nieprawdziwy obraz rzeczywistości. Stanowi on jedynie personalny, niczym nieuzasadniony atak na Przewodniczącego I Wydziału Cywilnego i członków kadry kierowniczej Sądu Okręgowego w Krakowie, mający na celu ich dyskredytację i usunięcie z miejsc funkcyjnych. Tezy pisma i przeinaczenia z tym związane, nie sposób odczytać inaczej, jak tworzenie pozorów mających stanowić z przyczyn politycznych, podstawę odwołania Prezesów i Wiceprezesów Sądu.
W zakresie postulatów o wzmocnienie etatowe Wydziału i całego Sądu, pismo odczytujemy, jako poparcie naszych dotychczasowych i obecnych starań czynionych w tym kierunku.

SSO Bartłomiej Migda, SSR Irena Bochniak, SSO Piotr Kowalski, SSR Michał Puza

opublikowano: 02.02.2024 / foto: