Ministerstwo Klimatu i Środowiska: prezentacja wyników badań PIG nt. występowania deformacji nieciągłych w Trzebini

W ramach zadań państwowej służby geologicznej, na prośbę Głównego Geologa Kraju wiceministra klimatu i środowiska dr Piotra Dziadzio, Państwowy Instytut Geologiczny prowadzi badania zapadlisk w rejonie oddziaływania KWK Siersza.

Pierwszy wstępny raport z 27 lutego 2023 roku z prac analitycznych PSG o deformacjach terenu w Trzebini obejmował obszar cmentarza komunalnego przy ulicy Jana Pawła II i tereny przyległe (łącznie 0,32 km2). W raporcie wskazano na występowanie 90 zapadlisk. Za najbardziej zagrożone określono wówczas południowe tereny cmentarza, ogródków działkowych oraz nasypu kolejowego, co w potwierdziło się w krótkim czasie poprzez powstanie uszkodzeń. Badania ukazały również zachodzące w ostatnich latach zjawisko wypiętrzania terenu, co ma związek z podnoszeniem się zwierciadła wód podziemnych, które również ma wpływ na powstawanie zapadlisk i jest obserwowane od czasu zaprzestania eksploatacji węgla.

Aby określić rejony najbardziej zagrożone zapadliskami, PIG-PIB wykonuję pełną inwentaryzację wszystkich zapadlisk jakie zaistniały od początku eksploatacji węgla na obszarze KWK Siersza, ale szczególnie tereny, gdzie prowadzona była najpłytsza eksploatacja na głębokości pomiędzy 20 a 80 m. Analizowane są archiwalne zdjęcia lotnicze, numeryczne modele terenu pochodzące z lotniczego skaningu laserowego, prowadzone są terenowe prace kartograficzne oraz pomiary fotogrametryczne (z drona). Nowe zapadliska inwentaryzowane są za pomocą naziemnego skanera laserowego. Przykłady tak wykonanych prac zaprezentowano podczas zespołu.

Zasadniczym jednak tematem trzeciego WZZK była prezentacja, zgodnie z wcześniejszymi deklaracjami wiceministra Piotra Dziadzio kolejnych wyników badań przeprowadzonych na większym obszarze oddziaływania KWK Siersza, gdzie liczba  zidentyfikowanych miejsc wystąpienia potencjalnych zapadlisk wzrosła do 481.

W tym obszarze  wyznaczono 38 zapadlisk, które zlokalizowane są w odległości do 20 m od wszelkich zabudowań, co dodatkowo podkreśla wagę szybkiego przekazywania informacji członkom Zespołu oraz opinii publicznej, a szczególnie mieszkańcom Trzebini.

Obserwowane w ostatnich latach zdarzenia zapadliskowe w Trzebini, lokalizowane są w przeważającej części w miejscach, gdzie dochodziło już wcześniej do zapadlisk. Uaktywnienie zapadlisk w ostatnim czasie (np. zapadlisko z 26 marca 2023 r. oraz z 7 kwietnia 2023 r.) potwierdzają tezę o największym zagrożeniu w miejscach starych, zasypanych form zapadliskowych.

Prowadzane badania wskazują również, że zapadliska występują poza granicami obszarów udokumentowanej płytkiej eksploatacji. Korelacja danych zapadliskowych z mapą miąższości nadkładu karbonu wskazuje, że wydobycie węgla kamiennego z płytkich pokładów mogło odbywać się również poza miejscami udokumentowanej płytkiej eksploatacji w wyniku niekontrolowanej eksploatacji, ale też w niektórych przypadkach mogą mieć one inną genezę np. krasową.

Podczas posiedzenia Zespołu wskazano, że do obszarów objętych już wcześniejszymi komunikatami o występowaniu ryzyka zapadlisk to jest rejonu cmentarza, ogródków działkowych, nasypu kolejowego, dołączyć należy rejon ul. Górniczej, Jana Pawła II (zwłaszcza rejon obecnie nieistniejącego osiedla górniczego) oraz rejon osiedla Misiury, które znajdują się w odległości kilkudziesięciu m od zabudowań oraz stare zlikwidowane formy zapadliskowe w rejonie ul. Młyńskiej. Znaczna część zapadlisk znajduje się w obszarach leśnych i będą wymagały dalszych obserwacji oraz komunikatów o możliwości wystąpienia zapadlisk w kompleksach leśnych.

Poinformowano uczestników zespołu o tym, że badania terenowe wskazują , że niektóre zapadliska są związane z zapadaniem się starych szybów wraz z infrastrukturą techniczną (np. szyb Zofia oraz szyby w rejonie os. Trentowiec) oraz, że zapadliska powstające pod nasypem kolejowym powodują utratę jego podstawy, co przyczynia się do powstawania osuwisk w tym nasypie. Może to powodować osłabienie nasypu w przyszłości.