59. posiedzenie Senatu – zapowiedź

Podczas tego posiedzenia Izba rozpatrzy 6 ustaw.

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw (projekty rządowe i poselski) zakłada m.in. zwiększenie dostępu do lokali wyborczych dla mieszkańców małych miejscowości. Zgodnie z nowelą wójt gminy wiejskiej lub wiejsko-miejskiej ma zapewniać bezpłatny przewóz transportem publicznym, aby umożliwić wzięcie udziału w głosowaniu wyborcom ujętym w spisie wyborców w stałym obwodzie głosowania, jeżeli na obszarze danej gminy nie funkcjonuje w dniu wyborów publiczny transport zbiorowy lub jeżeli najbliższy przystanek funkcjonującego transportu zbiorowego jest w odległości ponad 1,5 km od lokalu wyborczego. Wyborca niepełnosprawny o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz ten, który najpóźniej w dniu głosownia kończy 60 lat, ma prawo do bezpłatnego transportu z miejsca zamieszkania do lokalu wyborczego właściwego dla obwodu głosowania. Stały obwód głosowania ma obejmować od 200 mieszkańców (obecnie od 500) do 4 tys. mieszkańców (bez zmian), co powinno zwiększyć liczbę lokali wyborczych i ich dostępność. Nowelizacja wprowadza też zmiany dotyczące okręgowych i rejonowych komisji wyborczych. W ich skład ma wchodzić od 4 do 10 osób „mających wyższe wykształcenie prawnicze oraz dające rękojmię należytego pełnienia tej funkcji” (dotychczas sędziowie) i z urzędu, jako przewodniczący, komisarz wyborczy. Nowelizacja przewiduje ponadto, że czynności obwodowej komisji wyborczej mogą być rejestrowane przez mężów zaufania od chwili podjęcia przez komisję pierwszych czynności aż do podpisania protokołu, a więc również w czasie trwania głosowania; dotychczas było to możliwe do rozpoczęcia głosowania. Do końca następnego dnia po dniu, w którym obwodowa komisja wyborcza przekazała protokół głosowania komisji wyborczej wyższego stopnia, muszą zostać usunięte nagrania z prac komisji. Nowela wprowadza też zmiany w zasadach dopisywania się do spisu przez wyborców oddających głos za granicą. Wyborca, który chce głosować za granicą, najpóźniej w 5. dniu przed dniem wyborów będzie mógł złożyć wniosek tylko na piśmie albo przy użyciu usługi elektronicznej udostępnionej przez ministra spraw zagranicznych lub na adres poczty elektronicznej konsula jako odwzorowanie cyfrowe wniosku opatrzonego własnoręcznym podpisem. Powstanie Centralny Rejestr Wyborców (CRW), mający służyć ustaleniu liczby wyborców, sporządzaniu spisów wyborców i osób uprawnionych do udziału w referendum oraz sprawdzaniu posiadania prawa do wybierania. Dostęp do niego będą mieć wójtowie, Państwowa Komisja Wyborcza i komisarze wyborczy za pośrednictwem Krajowego Biura Wyborczego, minister ds. informatyzacji, minister spraw zagranicznych i konsulowie. Aktualizacji będą dokonywać gminy w ramach zadań zleconych. Wydatki na CRW latach 2022–31 mają wynieść maksymalnie 91,72 mln zł.

Ustawa o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) dostosowuje prawo do unijnych zmian w Systemie Informacyjnym Schengen (SIS), mających usprawnić powroty obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na obszarze UE do swoich krajów i odprawy graniczne. Zmiany pozwolą na identyfikowanie obywateli państw trzecich objętych decyzją nakazującą powrót, którzy ukryli się i zostali zatrzymani w innym państwie członkowskim, a w konsekwencji – pomogą zapobiegać nieuregulowanej migracji. Nowelizacja przewiduje też obowiązkowe konsultacje między państwami, jeśli obywatel państwa trzeciego ma ważny dokument pobytowy lub ważną wizę długoterminową przyznaną w jednym państwie członkowskim lub może ją tam uzyskać, a inne państwo członkowskie zamierza dokonać lub już dokonało wpisu do SIS dotyczącego odmowy wjazdu i pobytu. Komendant główny Straży Granicznej uzyskał kompetencje do organizowania dobrowolnych powrotów i przeniesienia cudzoziemca do innego państwa członkowskiego UE.

Ustawa o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (projekt komisyjny) wprowadza zmiany w 19 ustawach, m.in. kodeksach – postępowania administracyjnego i postępowania cywilnego, prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ustawach: o podatku od spadków i darowizn, o lasach, o broni i amunicji. Wprowadza wyjątek od zasady 2-instancyjności postępowania administracyjnego w wypadku decyzji wydanej w pierwszej instancji, od której uzasadnienia organ odstąpił z powodu uwzględnienia w całości żądania strony. Umożliwia organizacjom pozarządowym wytaczanie powództw lub przystępowanie do toczących się postępowań sądowych na rzecz każdego przedsiębiorcy będącego członkiem tej organizacji. Zwiększa kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn dla poszczególnych grup podatkowych i przewiduje 5-letni cykl ich rozliczania. Podnosi też kwotę przychodów (75% minimalnego wynagrodzenia za pracę), do której możliwe jest prowadzenie tzw. działalności nieewidencjonowanej. Nowe przepisy umożliwiają ponadto powstawanie budynków mieszkalnych na terenach wielkopowierzchniowych obiektów handlowych i biurowców, a także wprowadzają obowiązek zapewnienia określonej liczby miejsc parkingowych (1,5-krotność liczby mieszkań) i minimalnego udziału powierzchni terenu biologicznie czynnego (25% powierzchni terenu inwestycji mieszkaniowej, co najmniej 50% tego terenu ma być ogólnodostępnym, nieogrodzonym, urządzony obszarem wypoczynku, rekreacji lub sportu). Nowela modyfikuje również zasady uzyskiwania pozwolenia na broń. Określa katalog osób, które będą mogły je uzyskać do celów ochrony osobistej, osób i mienia ze względu na zadeklarowaną „chęć wzmocnienia potencjału obronnego RP”. Uprawnienie to dotyczy funkcjonariuszy Policji, agencji: Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Wywiadu, służb: Kontrwywiadu Wojskowego, Wywiadu Wojskowego, Ochrony Państwa, Więziennej i Celno-Skarbowej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, straży: Granicznej i Marszałkowskiej oraz żołnierzy zawodowych Sił Zbrojnych RP, jeżeli mają przydzieloną im broń służbową, a także osoby pełniące służbę w Wojskach Obrony Terytorialnej co najmniej 2 lata. Nowelizacja zwalnia ponadto posiadających pozwolenie na broń wydane w celu łowieckim z obowiązku przedstawiania co 5 lat orzeczenia lekarskiego i psychologicznego.

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) dostosowuje polskie przepisy do prawa unijnego w zakresie jurysdykcji w sprawach małżeńskich i dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz uprowadzeń dzieci za granicę. Przepisy te dotyczą automatycznej wykonalności orzeczeń, porozumień i dokumentów urzędowych objętych rozporządzeniem unijnym, a więc te sprawy będą podlegały w Polsce uznawaniu i wykonaniu bez potrzeby przeprowadzenia specjalnego postępowania. Objęte rozporządzeniem UE tytuły prawne pochodzące z Polski to orzeczenia sądów, m.in. w sprawie o rozwód, separację, o kontakty z dzieckiem czy zarządzenie powrotu dziecka do państwa jego zwykłego pobytu, i ugody zatwierdzone przez sąd. Tytuły prawne z innych państw członkowskich UE to – oprócz orzeczeń w sprawach małżeńskich (rozwód, separacja, unieważnienie małżeństwa) i dotyczących władzy rodzicielskiej – te wydane w trybie pozasądowym, np. zatwierdzone przez notariusza porozumienie stron w sprawie rozwodu. Rozporządzenie umożliwia również sądowi, który orzeka w sprawie powrotu uprowadzonego dziecka, rozstrzygnięcie co do władzy rodzicielskiej, kontaktów i alimentów, co ma przyspieszyć zakończenie sporu. Rozporządzenie dotyczy także zachowania tożsamości dziecka, gdy jest prowadzone postępowanie w sprawie o umieszczenie go w pieczy zastępczej w innym państwie członkowskim niż państwo pochodzenia. Organ innego unijnego państwa może poinformować sąd, który rozważa taką możliwość, o bliskim związku dziecka z danym państwem członkowskim, np. przekazać informacje na temat rodzica, krewnego lub innych osób, odpowiednich do sprawowania opieki nad dzieckiem.

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) ma przyspieszyć i uprościć postępowania cywilne, szczególnie postępowania uproszczone i w sprawach gospodarczych. Przewiduje m.in., że sądy okręgowe zostaną odciążone od nadmiaru spraw poprzez podniesienie wartości przedmiotu sporu z 75 tys. zł do 100 tys. zł. Sprawami, w których wartość przedmiotu sporu będzie niższa niż 100 tys. zł, zajmą się, działające w danym okręgu, sądy rejonowe. Nowelizacja wprowadza ponadto nowe postępowanie z udziałem konsumentów, mające wzmocnić ich pozycję procesową wobec przedsiębiorców. Takie procedury będzie można zastosować nawet wtedy, gdy przedsiębiorca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. Konsument będzie mógł wytoczyć powództwo również przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania. Nowe przepisy doprecyzowują ponadto kwestie tzw. doręczeń komorniczych, uelastyczniają przebieg posiedzeń przygotowawczych oraz sposób wydawania, uzasadniania i doręczania postanowień wydawanych na posiedzeniach niejawnych. Nowelizacja poszerza też katalog pism stanowiących nadużycie prawa procesowego, które będą pozostawiane w aktach sprawy bez podejmowania dalszych czynności. W ramach usprawnienia negocjacji co do ustalania wynagrodzenia biegłych sądowych nowela pozostawia sądowi swobodę decyzji w sprawach, w których wynagrodzenie biegłego nie będzie przekraczać 5 tys. zł, a jedna ze stron zgodziła się na wynagrodzenie i zapłaciła zaliczkę. Nowe przepisy przewidują ponadto obniżenie opłat komorniczych i powiązanie ich wysokości z rzeczywistymi efektami pracy komornika, aby zwiększyć dostęp wierzycieli do instytucji zabezpieczenia roszczeń pieniężnych przed wszczęciem lub w toku procesu.

Ustawa o Krajowej Sieci Onkologicznej (projekt rządowy) ma na celu powstanie Krajowej Sieci Onkologicznej (KSO), która zapewni kompleksową opiekę chorym na raka w całym kraju. Każdy pacjent – niezależnie od miejsca zamieszkania – będzie miał zapewnioną opiekę onkologiczną opartą na jednakowych standardach diagnostyczno-terapeutycznych. Etapy leczenia mają przebiegać przy współpracy specjalistów z różnych dziedzin medycyny. Podmioty, które znajdą się w KSO, będą musiały wyznaczać koordynatora dla każdego pacjenta. Powstanie krajowa infolinia onkologiczna, udzielająca informacji o organizacji opieki onkologicznej w ramach KSO, w tym o możliwości uzyskania świadczeń opieki zdrowotnej. W skład KSO wejdą specjalistyczne ośrodki leczenia onkologicznego (tzw. SOLO) I, II i III poziomu zapewnienia opieki onkologicznej wraz z centrami kompetencji, ośrodkami satelitarnymi i kooperacyjnymi. Mają one funkcjonować od 1 kwietnia 2024 r. Najbardziej skomplikowane świadczenia medyczne będą udzielane na poziomie wysokospecjalistycznym, złożone świadczenia medyczne na poziomie specjalistycznym, a najprostsze – podstawowym. Kwalifikacja na poszczególne poziomy opieki onkologicznej KSO będzie oparta na kryteriach, odnoszących się m.in. do liczby i kwalifikacji personelu medycznego i potencjału diagnostyczno-terapeutycznego, zapewniającego odpowiednią jakość i bezpieczeństwo udzielanych świadczeń. Podmioty lecznicze, które nie znajdą się w KSO, nie będą mogły sprawować opieki onkologicznej w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Nie będzie to jednak dotyczyło diagnostyki lub leczenia nowotworów krwi, świadczeń dla osób poniżej 18 lat i w ramach przyjęcia w trybie nagłym. Wprowadzony zostanie też obowiązek systematycznego oceniania satysfakcji pacjenta, co umożliwi korektę systemu opieki onkologicznej w sposób, który odpowiada oczekiwaniom pacjentów. Krajowy Ośrodek Monitorujący Krajową Sieć Onkologiczną będzie opracowywał i aktualizował wytyczne w sprawie postępowania diagnostyczno-leczniczego w onkologii również poprzez adaptację zagranicznych opracowań.

opublikowano: 16.02.2023 / foto: M. Marchlewska-Wilczak archiwum Kancelaria Senatu