54. posiedzenie Senatu – pierwszy dzień - podsumowanie

Izba jednomyślnie, 87 głosami, podjęła uchwałę o ustanowieniu roku 2023 Rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego (inicjatywa grupy senatorów), w której Senat w 80. rocznicę powstania w getcie warszawskim, ustanawiając rok 2023 Rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego, oddaje hołd poległym oraz tym, którzy przeżyli i do końca swoich dni podnosili głos protestu przeciwko zbrodniczym planom zagłady narodu żydowskiego. Senatorowie przypominają, że w utworzonym w 1940 r. getcie warszawskim Niemcy zamknęli ponad 400 tys. Żydów, a 22 lipca 1942 r. rozpoczęli ich deportację do niemieckiego obozu zagłady w Treblince, gdzie zmarło niemal 300 tys. warszawskich Żydów. Gdy nie pozostawało już nic do stracenia, 19 kwietnia 1943 r. warszawscy Żydzi podjęli walkę zbrojną z Niemcami. Powstanie kwietniowe było największym zbrojnym zrywem Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszym powstaniem miejskim w okupowanej Europie, bezprecedensową odpowiedzią na bestialstwo niemieckich nazistów, którzy postawili sobie za cel wymordowanie całego narodu. Bohaterstwo tych, którzy stanęli naprzeciwko machiny zbrodni, było wyjątkowe. Kilkuset bojowców z Żydowskiej Organizacji Bojowej zrobiło wszystko, by usłyszał ich świat. „Wierzymy, że ustanowienie roku 2023 Rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego pozwoli nie tylko przywołać Ich świadectwa, ale stanie się także okazją do refleksji nad powszechnymi w dyskursie wartościami takimi jak: bezpieczeństwo, dom, wolność, które uznajemy za oczywiste, ale ich prawdziwą wagę i znaczenie odkrywamy dopiero w chwili, gdy stają się zagrożone” – czytamy w uchwale.

Senatorowie jednomyślnie, 88 głosami, podjęli uchwałę o ustanowieniu roku 2023 Rokiem Włodzimierza Przerwy-Tetmajera (inicjatywa Komisji Kultury i Środków Przekazu), w której przypominają, że w 2023 r. przypada 100. rocznica śmierci znakomitego krakowskiego artysty Włodzimierza Przerwy-Tetmajera – malarza, grafika, poety, prozaika, dramaturga, scenografa, publicysty, działacza politycznego aktywnie zaangażowanego w walkę o niepodległość Polski, człowieka o ogromnej odwadze i sile charakteru, wspaniałego męża, ojca i przyjaciela. W jego dziełach malarskich odzwierciedla się znamienna dla okresu Młodej Polski fascynacja rodzimym folklorem. Na jego dorobek literacki składają się utwory prozą, tomiki poezji i publicystyka. Artysta trwale wpisał się również w dzieje polskiego życia politycznego jako pełen pasji polityk i patriota. „W uznaniu wielowymiarowej działalności, obejmującej zarówno aktywność artystyczną, społeczną, jak i zaangażowanie w odzyskanie przez Polskę niepodległości, Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2023 Rokiem Włodzimierza Przerwy-Tetmajera” – czytamy w uchwale.

Senat omawia obecnie ustawę o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (projekty prezydencki i poselski), która dotyczy m.in. zasad działalności organizacji i stowarzyszeń w szkołach i przedszkolach. Reguluje kwestie dotyczące oddziałów przygotowania wojskowego w szkołach ponadpodstawowych, tworzenia filii szkół artystycznych. Doprecyzowuje także sprawy związane z awansem zawodowym nauczycieli. Reguluje relacje między kuratorem a organami prowadzącymi szkoły samorządowe przy powoływaniu i odwoływaniu dyrektora szkoły lub placówki oświatowej, a także kwestie współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie prowadzenia zajęć dodatkowych w szkole lub placówce. Zgodnie z nowelą dyrektor szkoły będzie musiał uzyskać pozytywną opinię kuratora na temat zajęć, które przeprowadzą w szkole przedstawiciele organizacji społecznych. Nowelizacja wprowadza również zmiany w tzw. edukacji domowej, m.in. przywraca częściowo rejonizację, obejmującą województwo zamieszkania i sąsiednie i wprowadza termin, w jakim rodzic powinien zgłosić zamiar przystąpienia ucznia do edukacji domowej.

Na 54. posiedzeniu Izba rozpatrzy także następujące ustawy. 

Ustawa o zmianie ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) przewiduje utworzenie Funduszu Edukacji Finansowej (FEF), będącego państwowym funduszem celowym. Ma nim zarządzać minister właściwy ds. instytucji finansowych, a o wyborze zdań finansowanych ze środków FEF będzie decydować Rada Edukacji Finansowej. W jej skład wejdą przedstawiciele: resortów finansów i edukacji, Rzecznika Finansowego, Giełdy Papierów Wartościowych, Komisji Nadzoru Finansowego, Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Narodowego Banku Polskiego, Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, a także Polskiego Funduszu Rozwoju. Nowela wzmacnia ponadto kompetencje Rzecznika Finansowego i pozwoli na lepsze wykorzystanie jego zasobów. Rzecznik będzie mógł występować w postępowaniach cywilnych klientów instytucji finansowych i ich spadkobierców, a także tworzyć oddziały terenowe dla łatwiejszego dostępu do jego wsparcia.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o kierujących pojazdami (projekt poselski) umożliwia przekazywanie dotacji celowych albo podmiotowych dla wojewódzkich ośrodków ruchu drogowego (WORD) z budżetu województwa na realizację zadań publicznych. Dotacje będą limitowane, ich wysokość wyniesie do 50% kosztów działalności ośrodka związanych z wykonaniem tych zadań. Wynagradzania egzaminatorów nie będą określane – tak jak dotychczas – w rozporządzeniu ministra, ale w uchwale sejmiku województwa. Zgodnie z nowelą wysokość opłaty za przeprowadzenie części teoretycznej egzaminu w zakresie uprawnień prawa jazdy każdej kategorii nie może przekroczyć 50 zł, a części praktycznej – 200 zł lub 250 zł w zależności od kategorii. Maksymalne stawki opłat będą co roku korygowane na podstawie średniorocznego wskaźnika inflacji, ogłaszanego przez GUS.

Ustawa o kooperatywach mieszkaniowych oraz zasadach zbywania nieruchomości należących do gminnego zasobu nieruchomości w celu wsparcia realizacji inwestycji mieszkaniowych (projekt rządowy) umożliwia tworzenie przez grupę przyszłych mieszkańców kooperatyw mieszkaniowych, mających inicjować inwestycje i uczestniczących w procesach decyzyjnych w ramach projektowania i realizacji danej inwestycji mieszkaniowej. Zgodnie z założeniami taka forma budowy ma być tańsza, pozbawiona pośredników – spółdzielni mieszkaniowej czy dewelopera. Kooperatywa, działając na zasadzie spółki cywilnej, będzie mogła skorzystać z gwarantowanego kredytu mieszkaniowego w BGK i, jako inwestor, wybudować nieruchomość na własne potrzeby mieszkaniowe. Dlatego przedsięwzięcia te, co do zasady, nie będą nastawione na zysk. Kooperatywy będą mogły tworzyć wyłącznie osoby fizyczne (minimum 3 udziałowców). Nieruchomość będzie mogła powstać na gruncie pozyskanym od gminy. Kooperatywa będzie mogła zastosować bardziej efektywne energetycznie rozwiązania niż te stosowane w zbiorowym budownictwie inwestycyjnym. Wydatki na realizację inwestycji członkowie kooperatywy będą pokrywać za pośrednictwem rachunku powierniczego, chyba że w umowie określającej zasady współdziałania postanowią inaczej. Ustawa wprowadza zmiany także w programie „Mieszkanie bez wkładu własnego”, m.in. zmienia jego nazwę na: „Rodzinne Kredyty Mieszkaniowe”, przewiduje możliwość wniesienia 20% wkładu własnego, a w wypadku kredytu o stałej lub okresowo stałej stopie procentowej – nawet 25%. Podnosi też limit ceny 1 m², kwalifikujący dane mieszkanie do programu, który jest przeznaczony dla lokali o wyższych cenach za 1 m².

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (projekt rządowy) przewiduje m.in. zamrożenie w 2023 r. wysokości zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w sferze budżetowej na poziomie z 2022 r.; podstawę naliczania ma stanowić 2019 r. Ustala też podstawę wynagrodzenia zasadniczego sędziów w wysokości 5444,42 zł, która gwarantuje im wzrost tego świadczenia o 7,8%. Taki wzrost płac przyjęty został w projekcie ustawy budżetowej na rok 2023 r. dla pozostałych pracowników państwowej sfery budżetowej. Ustawa umożliwia ponadto przekazanie przez ministra finansów papierów skarbowych uczelniom publicznym na program „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza” (0,5 mld zł) i wsparcie potencjału uczelni (0,5 mld zł), a także Funduszowi Reprywatyzacji na obejmowanie akcji i udziałów w spółkach (20 mld zł). Ustawa przewiduje również, że środki zaplanowane w projekcie ustawy budżetowej na rok 2023 mogą być przeznaczone na sfinansowanie wydatków na obsługę długu Skarbu Państwa. W celu sfinansowania tych wydatków prezes Rady Ministrów będzie mógł podjąć decyzję o zablokowaniu planowanych wydatków w zakresie całego budżetu państwa. 

Ustawa o zmianie ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Wizowym Systemie Informacyjnym oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) dostosowuje polskie prawo do unijnych rozporządzeń, które mają zwiększyć wydajność i skuteczność operacyjną Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) i rozszerzyć go o nowe kategorie wpisów. Nowelizacja pozwala na dodawanie w SIS nowych kategorii wpisów, m.in. tzw. wpisów prewencyjnych o cudzoziemcach zobowiązanych do powrotu, małoletnich zagrożonych uprowadzeniem przez rodzica/opiekuna, terrorem, działaniami wojennymi, o osobach zagrożonych handlem ludźmi czy przymusowym małżeństwem albo przemocą uwarunkowaną płcią. Zmiany pozwolą też na tymczasowe ograniczenia widoczności niektórych wpisów przez sąd lub prokuratora na czas trwania operacji specjalnej. Nowelizacja precyzuje też uprawnienia organów i służb do dostępu do danych.

Odbędzie się drugie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (inicjatywa grupy senatorów). Jego celem jest objęcie osób osadzonych w obozach pracy oraz deportowanych do pracy przymusowej przez III Rzeszę i ZSRR przepisami nowelizowanej ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego. O wprowadzenie takich zmian występowali przedstawiciele osób deportowanych do pracy przymusowej – członkowie Stowarzyszenia Polaków Represjonowanych przez III Rzeszę. Postulowali oni zrównanie praw im przysługujących z prawami osób przymusowo zesłanych i deportowanych do ZSRR z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych.