Dlaczego trudno zastąpić opakowania z tworzyw sztucznych innymi materiałami

Odpowiedź na to pytanie to nie tylko funkcjonalność, stosunek wagi opakowania do produktu, która w tym przypadku wynosi kilka procent, czy względy prezentacji produktu. Otóż według analizy Trucost, amerykańskiej agencji badawczej, która przygotowuje raporty także dla agencji rządowych oraz ONZ, ślad środowiskowy w przypadku użycia materiałów alternatywnych byłby prawie 4-krotnie wyższy niż tworzyw sztucznych. To oczywiście nie przesądza możliwości poprawy obecnej sytuacji. Te same analizy wskazują, że użycie produktów i opakowań z tworzyw sztucznych w sposób zrównoważony może ograniczyć ślad środowiskowy o 30 %. Należy zdać sobie sprawę z faktu, że każde działanie pozostawia ślad środowiskowy, więc nie łudźmy się, że możemy funkcjonować bez wpływu na środowisko. Z drugiej jednak strony powinniśmy znaleźć równowagę pomiędzy możliwościami środowiska do regeneracji, a działalnością człowieka.

Roli opakowań z tworzyw sztucznych nie należy rozpatrywać w oderwaniu od ich funkcji, czyli ochrony produktu. Jeżeli chodzi o sprzęt AGD i RTV konsumenci doskonale wiedzą, że opakowania EPS świetnie chronią produkt przed uszkodzeniem skutecznie absorbując wstrząsy i uderzenia, Odpowiednio uformowane chronią wszystkie elementy zewnętrzne, nawet bardzo delikatne zapobiegając uszkodzeniom i właśnie w ten sposób wnoszą wkład w zrównoważony rozwój. W przeciwnym razie uszkodzone sprzęty musiałyby być zawrócone do producenta, co spowodowałoby dodatkowy ślad środowiskowy( transport, naprawa, użycie nowych części zamiennych). 

Największy wkład mają opakowania z tworzyw sztucznych w zmniejszenie strat żywności. Ograniczenie strat żywności to jeden z głównych elementów Gospodarki Obiegu Zamkniętego. Opakowania nie tylko chronią żywność i przedłużają jej przydatność do spożycia, ale ograniczają także do minimum ryzyko utraty wartości odżywczych przechowywanych produktów, a także smaku i zapachu. Występuje tu szereg technologii, takich jak między innymi pakowanie próżniowe, czy  MAP- Modiefied Atmosphere Packing. Te metody wydłużają znacznie przydatność produktów bez ingerencji w ich właściwości.  Stosuje się je do pakowania owoców, warzyw, mięsa, drobiu, ryb i wyrobów piekarskich. Z kolei metoda pakowania CAP (Controlled Atmosphere Packing) polega na pakowaniu jedzenia w kontrolowanej atmosferze. Ta technologia umożliwia kontrolowanie i zmianę składu mieszaniny gazów w czasie przechowywania produktu. Pakowanie w systemie CAP stosuje się przy pakowaniu dużych pojemników i magazynowaniu produktów na skale przemysłową. Znane są tu również tzw. laminaty, zdwojone na gorąco dwie folie z różnych polimerów, a każdy z nich spełnia inną funkcję, jak bariera odcinająca tlen, czy też właściwości spojenia z dolną częścią. W najbliższej perspektywie przetwórcy będą zmuszeni do odejścia od tego rodzaju rozwiązań na rzecz przydatnych do recyklingu. Bowiem nowe projekty regulacji UE nakładają na producentów  obowiązek wytwarzania od 2030 roku  opakowań  zdatnych do recyklingu w opłacalny sposób, co wymaga szeregu działań ze strony biznesu.

Jednak w odniesieniu do opakowań z tworzyw sztucznych to właśnie one wywołują szereg kontrowersji i często są przedmiotem bardzo mocnej krytyki. Komisja Europejska podjęła działania dotyczące ograniczenia zużycia niektórych wyrobów z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku. Obecnie szeroko dyskutowany projekt dyrektywy ograniczającej ich stosowanie tzw. Single Use Plastics Directive. Komisja Europejska proponuje w oparciu o raport dotyczący najczęściej znajdowanych odpadów na plażach ograniczenie stosowania lub restrykcje co do określonych produktów. Projekt proponuje ograniczenie stosowania pojemników na żywność gotową do spożycia i kubków na napoje oraz zakaz dystrybucji sztućców, talerzy, słomek, patyczków kosmetycznych i podpórek do baloników  z tworzyw sztucznych. Projekt wprowadza dodatkowo Rozszerzoną Odpowiedzialność Producenta dla producentów wybranych artykułów. Pomijając dyskusyjne kwestie odpowiedzialności producentów, która według KE powinna rozciągać się także na obszar nieefektywnego zarządzania zbiórką i selekcją odpadów, jak również nieodpowiednich zachowań konsumentów, najistotniejszy jest tu element próby zastąpienia tworzyw materiałami alternatywnymi. Pytanie tylko, czy wobec braku ograniczenia stosowania materiałów alternatywnych do wspomnianych zastosowań zmniejszy się ilość odpadów w środowisku ? Z pewnością się zwiększy, jeżeli konsumenci nie zmienią swoich zachowań, a systemy ochrony środowiska przed niekontrolowanym przenikaniem odpadów pozostaną niezmienione. Szereg naukowych analiz wskazuje , że opakowania z tworzyw sztucznych mają znacznie niższy wpływ na środowisko w fazie produkcji i transportu niż takie materiały jak aluminium, bawełna, papier,stal. Jednakże ich trwałość, która jest zaletą w przypadku ochrony produktu może być poważną wadą w rezultacie nieodpowiedzialnych zachowań konsumentów oraz wadliwych systemów zarządzania odpadami.

Opublikowano: 06.11.2018

foto: pixabay.com