31 grudnia 2020 roku zniknie z map powiat jeleniogórski a od 1 stycznia 2021 zastąpi go powiat karkonoski! Przykład dla mieszkańców powiatu suskiego, aby coś zmienić!

Ustawa w przedmiotowej sprawie zmiany nazwy powiatu jeleniogórskiego na karkonoski (regionalny) jest potwierdzeniem, że nie miasta ale regiony powinny odzwierciedlać interesy wszystkich miast i gmin w powiecie. 

źródło: dziennikustaw.gov.pl (31 lipca 2020)

Z KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r.: Art. 15. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa. Art. 16. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Co na to mieszkańcy gmin i miast takich, jak: Maków Podhalański, Zawoja oraz Jordanów - może jakieś propozycje nowej nazwy dla administracyjnego terytorium, jakie zawładnęła sobie Sucha Beskidzka do powiatu suskiego - gdzie nie zatrzymują się poważne pociągi jadące do Zakopanego, gdzie burmistrz Stanisław Lichosyt narzuca warunki miastom i gminom a starosta Józef Bałos robi dobrą minę do złej gry?

Warto to przemyśleć - do wyborów samorządowych 2023 jeszcze trochę czasu a inicjatywa zmiany może tylko wprowadzić polepszenie relacji pomiędzy społeczeństwami gmin obecnego powiatu suskiego. 

Redakcja zaprasza mieszkańców powiatu suskiego do wypowiedzenia się na temat zmiany nazwy powiatu suskiego na inną nazwę administracyjną - może nawet w referendum.

Tymczasem kilka informacji o obecnym powiecie jeleniogórskim:

W skład powiatu jeleniogórskiego wchodzą miasta: Karpacz, Kowary, Piechowice, Szklarska Poręba oraz gminy wiejskie: Janowice Wielkie, Jeżów Sudecki, Mysłakowice, Podgórzyn i Stara Kamienica.

Powiat jeleniogórski położony na południu województwa dolnośląskiego, swym obszarem obejmuje Kotlinę Jeleniogórską oraz otaczające ją pasma górskie Sudetów Zachodnich: Karkonosze, Góry Izerskie, Rudawy Janowickie i Góry Kaczawskie. Dzięki walorom krajobrazowym i klimatycznym, licznym zabytkom oraz dobremu zagospodarowaniu, zaliczany jest do najatrakcyjniejszych turystycznie obszarów Polski. Karkonoski Park Narodowy, Rudawski Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy Doliny Bobru oraz rezerwaty przyrody tworzą system obszarów chronionych. Dolina Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej, średniowieczne warownie, zabytki sakralne i liczne muzea prowadzą śladami bogatej historii tej ziemi.

Na obszarze powiatu powstał Park Kulturowy. Blisko 600 kilometrów szlaków pieszych i 1000 km rowerowych o zróżnicowanym stopniu trudności, ośrodki sportów zimowych, stadniny koni, tereny wspinaczkowe i lotniska sportowe – stwarzają szereg możliwości aktywnego wypoczynku. Nasza baza to prawie 30 tys. miejsc noclegowych w hotelach, pensjonatach, domach wczasowych, schroniskach, kwaterach prywatnych i gospodarstwach agroturystycznych.

Karkonosze

To najwyższe pasmo Sudetów zwane niegdyś Górami Olbrzymimi z najwyższym szczytem Śnieżka (1 603 m n.p.m.), otoczone górami Izerskimi, Kaczawskimi i Rudawami Janowickimi. W centrum kotliny usytuowane jest miasto Jelenia Góra, zwane „Perłą Karkonoszy”, stanowiące centrum kulturalno-turystyczne regionu.

Karkonosze – to miejsce dla każdego. Szybownicy i paralotniarze znajdą tu „karkonoską falę”, pozwalającą bić rekordy, kajakarze górscy – szansę treningów na wymagających torach naturalnych (głównie na Kamiennej w Szklarskiej Porębie wczesną wiosną), a miłośnicy „free stylu” – miejsca, w których można mistrzowsko trenować wodne akrobacje. Rowerzyści – szosowi i górscy tu trenują i rywalizują w licznych wyścigach, a nie jest przypadkiem, że Maja Włoszczowska tu zdobywała ostrogi w konkurencji MTB, które pozwoliły jej na zdobywanie olimpijskich medali. Są tutaj także dziesiątki kilometrów tras dla rodzin, które chcą traktować jazdę na rowerach jako relaks.

To region, przez który prowadzi ponad 600 km oznakowanych tras dla turystów pieszych – różnej długości, różnej trudności, z osią wszystkich tras pieszych, to znaczy „szlakiem Mieczysława Orłowicza”.
To miejsce, do którego przyjeżdżają wytrawni taternicy, by wspinać się w Sokolikach czy na skałkach w Borowym Jarze. Karkonosze i podkarkonoskie gminy są atrakcyjne zimą, latem, wiosną i jesienią. I nie jest ważne, czy turysta wybierze nocleg w Podgórzynie, Mysłakowicach, Karpaczu, Szklarskiej Porębie, Piechowicach, Jeżowie, Starej Kamienicy, czy Kowarach, czy w Jeleniej Górze – z niemal każdego okna widać góry… Wymagające i łagodne. Kuszące…

Kotlina jest niezwykłym miejscem dla architektury. W samej Jeleniej Górze – fantastyczne przykłady secesji. Ale nie tylko, bo w świątyniach zachował się renesans, barok, rokoko… W okolicznych miejscowościach Powiatu – niespotykane w takiej masie i rozmaitości przykłady budownictwa ludowego, domy przysłupowo-szachulcowe z jednej strony, a przykłady wyjątkowego bogactwa – zabytki Doliny Pałaców i Ogrodów – z drugiej.
Kotlina jest niezwykłym miejscem dla kreacji kultury. Z Jeleniej Góry prawie 40 lat temu rozpoczął się – kontynuowany teraz w całej Polsce w rozmaitych formach – Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych. To miejsce plenerów dla plastyków, dla muzyków, dla rzeźbiarzy i malarzy. Warto tu również wymienić takie imprezy regionu jak: Festiwal dell’Arte w Dolinie Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej czy „Gitarą i ... – borowickie spotkania z poezją śpiewaną”. Nieprzypadkowo Kotlina stała się u progu XX wieku miejscem, w którym artyści znaleźli swoje oazy.

Kto tu przyjedzie – nie zapomni krajobrazów. Karkonosze były wymarzonym domem dla Gerharta Hauptmanna, noblisty, literata Śląska i jego brata Carla, który – będąc Niemcem – zapisał się w historii literatury polskiej, jako tłumacz „Chłopów” Wł. Reymonta. Dzięki jego tłumaczeniom polski autor zdobył Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Dom Carla i Gerharta Hauptmanów w Szklarskiej Porębie niemal po sąsiedzku z domem malarza, Wlastimila Hoffmana, są tego dobrymi przykładami.

Z Doliną Pałaców i Ogrodów, której zabytki istnieją w gminie Mysłakowice, Podgórzyn czy Janowice Wielkie sąsiaduje kowarski Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska, gdzie eksponowane jest ponad 60 budowli w skali 1:25. W Karpaczu króluje Rzepiór – duch i król Karkonoszy, mityczna postać wspólna dla trzech nacji – Polaków, Czechów i Niemców. Bohater legend, opisywany w literaturze, także naukowej, ale też postać z filmów, a nawet z opery. Kapryśny jak sama Natura, przewrotny, dowcipny, wymagający szacunku dla gór.

Każda z gmin, stanowiących właściwie jeden organizm służący zdrowiu, relaksowi, sportom i wypoczynkowi – przede wszystkim rodzinnemu – jest w stanie zaoferować ciekawym wszystko, co może zainteresować przyjezdnych. Od alchemii ziół, używanych dawniej przez niegdysiejszych farmaceutów (ale i producentów ziołowych nalewek), przez leniwy wypoczynek, aż do ekstremalnych doznań sportowych. Każda jest nieco inna, stąd razem tworzą wyjątkowy konglomerat atrakcji, jakich nie sposób znaleźć gdzie indziej w tak skondensowanej postaci.

Dla przykładu: Jeżów Sudecki – miejsce wymarzone dla miłośników szybownictwa, Janowice Wielkie – skutecznie kuszą wspinaczy (na Sokolikach zaczynały gwiazdy alpinizmu, jak Wanda Rutkiewicz). Karpacz ze swoją Śnieżką i świątynią Wang, wielkimi kotłami polodowcowymi to miejsce, gdzie narciarze i ski-alpiniści czują się najlepiej. Stara Kamienica, w której miłośnicy konnych wędrówek znajdą wszystko, co kochają, Mysłakowice, w której odnajdujemy budownictwo rodem z Alp, Piechowice, w których można dziś na własne oczy zobaczyć, jak powstaje szkło kryształowe w hucie „Julia”… Niezwykłej urody Starówka Kowar, na której znajdują się odnowione kamienice i Ratusz, wybudowane w stylu klasycystycznym. Szklarska Poręba, skąd blisko do urokliwego Wodospadu Kamieńczyka oraz tras biegowych w Jakuszycach, natomiast w Podgórzynie można zaczerpnąć niezwykłej mocy udając się do Kaplicy Św. Anny przy Dobrym Źródle.

I to warto zauważyć – to region, w którym przenikają się kultury przez całe wieki. Ślady obecności księstwa wielkomorawskiego zostały już tylko zapisem w historii, ale ślady działań Piastów Śląskich, Habsburgów, Prusaków, czy Niemców są – także dosłownie – wyryte w kamieniu po wsze czasy. Tę ziemię przeszli husyci i Szwedzi, Francuzi i Rosjanie w batalii 1813 roku. Tu król pruski zaprosił Tyrolczyków, prześladowanych ze względu na religię w ich ojczyźnie, tu – w Dolinie Pałaców i Ogrodów – przebywali i car rosyjski, Aleksander i wielki odkrywca – Humboldt, którego imię nosi Prąd Peruwiański, prezydenci USA, Jak John Quincy Adams tuż przed swoją wielką karierą i inni. Tu bywali wielcy Polacy, jak Hugo Kołłątaj, i wielcy Niemcy, jak Goethe. Wspólnym mianownikiem pobytów ich wszystkich jest zachwyt nad urodą krajobrazów i miejsc. Zapraszamy i Was, Szanowni Państwo, bo pobyt tu jest dobrą okazją, by przyjrzeć się Karkonoszom swoimi oczyma.

Karpacz

Prawa miejskie od 1960 r.

Karpacz to znana miejscowość turystyczna i ośrodek sportów zimowych u podnóża Śnieżki (1603 m n.p.m.) – najwyższego szczytu Karkonoszy, będącego celem wędrówek tysięcy turystów. Historia turystyki w Sudetach nierozerwalnie splata się z historią miasta. Tworzyli ją poszukiwacze skarbów, laboranci, pasterze i pielgrzymi. Wielki i Mały Staw, Kocioł Łomniczki, grupy skalne Pielgrzymy to znane atrakcje przyrodnicze na górskich szlakach rejonu Karpacza. Fani aktywnego wypoczynku znajdą tutaj trasy biegowe, skałki wspinaczkowe czy parki linowe, a dzieci (i nie tylko) rynnę zjazdową na stoku Kolorowa oraz liczne atrakcje dla całej rodziny. Na niepogodę polecamy przede wszystkim zwiedzanie XII-wiecznej Świątyni Wang, Muzeum Sportu i Turystyki oraz Muzeum Zabawek. W Karpaczu rokrocznie organizowane są ogólnopolskie i międzynarodowe zawody sportowe, maratony rowerowe i biegi górskie. Miasto zaprasza także gości i mieszkańców na wiele plenerowych koncertów i widowiskowych imprez rekreacyjnych. Bardzo dobrze rozwinięta baza noclegowa stawia Karpacz w czołówce polskich miejscowości turystycznych.

Szklarska Poręba

Prawa miejskie od 1959 r.

Szklarska Poręba jest miejscowością malowniczo usytuowaną na stokach Karkonoszy i Gór Izerskich. Powszechnie znana jest jako renomowane centrum sportów zimowych oraz doskonałe miejsce letniego wypoczynku dla aktywnych. Ski Arena Szrenica z siecią wyciągów i doskonale skomunikowanymi, dośnieżanymi nartostradami, to raj dla amatorów białego szaleństwa, a trasy biegowe na Polanie Jakuszyckiej w Szklarskiej Porębie uważane są za jedne z najlepszych w Europie. Tu też odbywa się największy w Polsce, masowy bieg narciarski Bieg Piastów, który od czerwca 2008 roku należy do Światowej Ligi Biegów Długodystansowych – Worldloppet.

Górująca nad miastem Szrenica, Wodospad Kamieńczyka, Śnieżne Kotły i Wysoki Kamień to popularne cele pieszych wędrówek, podczas których można nacieszyć oczy wspaniałymi widokami. Szklarska Poręba to również Rowerowa Kraina, wokół której wytyczono 20 oznakowanych tras rowerowych o łącznej długości 450 km, jest więc gdzie poszaleć.

W Muzeum Karkonoskim można zapoznać się z tradycjami tutejszej kolonii artystycznej, tworzonej m.in. przez braci Carla i Gerharta Hauptmannów, a także wspaniałą kolekcją obrazów jednego z najbardziej rozpoznawalnych polskich malarzy – Wlastimila Hofmana. Prace artysty prezentowane są także w miejscowym, prywatnym muzeum – Dom Wlastimila Hofmana. Miłośnicy podziemnych skarbów nacieszą oczy kolekcją Muzeum Mineralogicznego, a walońskie tradycje poznają w Skansenie Dawnego Górnictwa. Amatorzy szklanych cudów bezwzględnie powinni odwiedzić Leśną Hutę, natomiast każdy odwiedzający, niezależnie od wieku, na pewno z ogromną fascynacją zapozna się z multimedialną wystawą w Karkonoskim Centrum Edukacyjnym prezentującą przyrodę i kulturę Karkonoszy.

Różnorodność imprez organizowanych w mieście przez cały rok nie pozwala na nudę, a jeśli ktoś szuka dreszczyku emocji niech przyjedzie na festiwal rowerowy „Bike Week” czy spróbuje swoich sił w Parku Linowym „Trollandia”.

Kowary

Prawa miejskie od 1513 r.

Usytuowane między Karkonoszami i Rudawami Janowickimi, dawne „Królewskie Miasto Górnicze”, inwestuje dziś w swoje walory rekreacyjno-wypoczynkowe. Specyficzny mikroklimat łagodzi dolegliwości układu oddechowego i układu krążenia, a leczenie wspomaga jedyne w Polsce inhalatorium radonowe. Zapraszamy do odwiedzenia kowarskich atrakcji: Starówki, Parku Miniatur Zabytków Dolnego Śląska z Pałacową Bawialnią, Domu Tradycji Miasta Kowary, Domu Kata, Muzeum Sentymentów oraz Podziemnych Tras Turystycznych: Sztolni Kowary w „Kopalni Liczyrzepa” i „Kopalni Podgórze”.

Szczyty Wołowej Góry i Rudnika przyciągają amatorów paralotniarstwa, z przełęczy Okraj prowadzą narciarskie trasy biegowe, a wokół miasta wytyczono liczne szlaki piesze i rowerowe. Lokalizacja w pobliżu granicy z Czechami, z którymi łączą Kowary tradycje turystyczne, ułatwia korzystanie z atrakcji po obu stronach Karkonoszy. Oryginalną zimową przynętą polskiej strony gór jest zjazd saniami rogatymi do doliny Jeleniej Strugi po malowniczej trasie liczącej sobie ponad 100 lat.

Piechowice

Prawa miejskie od 1967 r.

Ta leżąca w Karkonoszach i Górach Izerskich gmina ma w swoich granicach Śnieżne Kotły, Wodospad Szklarki, Rezerwat „Krokusy w Górzyńcu” i 700-letniego cisa. Piechowice słyną także z wyrobów Huty Szkła Kryształowego „Julia” jedynej takiej po polskiej stronie Karkonoszy. Można tu odwiedzić artystów zdobiących i grawerujących szkło oraz uczestniczyć w imprezie „Kryształowy Weekend” promującej i odbudowującej śląskie tradycje szklarskie, włączanej w prestiżowy Kalendarz Dni Dolnego Śląska.

Malowniczy krajobraz gminy przyciąga artystów. Swoją pracownię ma w Michałowicach wybitny malarz Paweł Trybalski, działa tu także Teatr Cinema i Teatr Nasz, proponujący gościom kabaretowe wieczory na własnej scenie. Hotele i pensjonaty rozrzucone wśród górskich osiedli stanowią znakomitą bazę wypadową na wycieczki rowerowe, piesze i narciarskie.

Gmina Mysłakowice

10 sołectw: Bukowiec, Dąbrowica, Gruszków, Karpniki, Kostrzyca, Krogulec, Łomnica, Mysłakowice, Strużnica, Wojanów-Bobrów.

Gmina Mysłakowice to najbogatszy w zabytki zakątek Kotliny Jeleniogórskiej. W Mysłakowicach król Fryderyk Wilhelm III miał swoją letnią rezydencję. Za przykładem władcy przedstawiciele sławnych rodów chętnie przybywali do Łomnicy, Dąbrowicy, Wojanowa, Karpnik czy Bukowca, gdzie także zakładali swoje rezydencje. Dziś wraz z domami tyrolskimi w Mysłakowicach współtworzą one niepowtarzalny krajobraz kulturowy.

Pod względem działalności kulturalnej wyróżnia się Bukowiec z pałacem i romantycznym założeniem parkowym. To właśnie tutaj znajduje się siedziba Fundacji Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej a także siedziba Związku Gmin Karkonoskich. We współpracy z wieloma instytucjami regionu podejmują one ogrom działań wzmacniających lokalne życie kulturalne.

Bliskość Rudawskiego Parku Krajobrazowego stwarza szereg możliwości aktywnego wypoczynku. Bogata baza agroturystyczna i eleganckie hotele pałace to miejsca na konferencje i rodzinny relaks. Okolice sprzyjają wycieczkom pieszym i rowerowym, wędkarstwu, grzybobraniu, wspinaczce skałkowej, a zimą dają świetną okazję do urządzania kuligów i wspólnych zabaw przy ognisku.

Gmina Podgórzyn

10 sołectw: Borowice, Głębock, Marczyce, Miłków, Podgórzyn, Przesieka, Sosnówka, Staniszów, Ścięgny, Zachełmie.

Podgórzyn oraz pozostałe miejscowości gminy swą atrakcyjność zawdzięczają urokliwemu położeniu, wybitnym walorom przyrodniczym oraz licznym zabytkom. Stąd szlaki prowadzą w najpiękniejsze partie Karkonoszy, do Wodospadu Podgórnej, Kaskad Myi, Szwedzkich Skał, do Dobrego Źródła, na Witoszę i formacji skalnej Słonecznik.

Wśród zabytków na uwagę zasługują pałace w Miłkowie i Staniszowie, Kaplica św. Anny w Sosnówce, Zamek księcia Henryka, sudeckie chaty przysłupowe, domy tyrolskie i wiejskie kościółki. Atrakcją dla turystów jest „Western City” w Ścięgnach, „Siruwia Ogród Japoński” w Przesiece, „Cyrkland” i „Dom na głowie” w Miłkowie. Przy kompleksach stawów rybnych w okolicach Podgórzyna, Sosnówki i Głębocka o każdej porze roku zjemy znakomitą rybę.

Gmina Jeżów Sudecki

8 sołectw: Chrośnica, Czernica, Dziwiszów, Janówek, Jeżów Sudecki, Płoszczyna, Siedlęcin, Wrzeszczyn.

Gminę tworzy osiem wsi o zabudowie łańcuchowej, w dolinach i na stokach Gór Kaczawskich oraz częściowo na Pogórzu Izerskim. Zachowało się tu wiele charakterystycznych, przysłupowych domów oraz małych, zabytkowych kościołów. Przy jednym z nich, w Chrośnicy, znajduje się największe skupisko 5 z 11 krzyży pojednania usytuowanych na terenie gminy.

Jednym z najcenniejszych zabytków gminy jest Wieża Książęca w Siedlęcinie z XIV-wiecznymi polichromiami. Malowidła przedstawiają legendę o rycerzu króla Artura – sir Lancelocie z Jeziora i ze względu na swą świecką tematykę oraz czas powstania są jedynymi takimi na świecie.

Góra Szybowcowa w Jeżowie Sudeckim to najlepsze miejsce treningowe i szkoleniowe dla szybowników, lotniarzy i paralotniarzy, natomiast wyciągi na Łysej Górze w Dziwiszowie służą zimą narciarzom, a latem rowerzyści mogą uczestniczyć w zawodach rowerowych „Łysogórki”.

W Parku Krajobrazowym Doliny Bobru znajdują się zabytki techniki – urządzenia hydrologiczne na rzece Bóbr w Siedlęcinie i Wrzeszczynie (zapory, elektrownie, jazy, śluzy).

Gmina Stara Kamienica

10 sołectw: Antoniów, Barcinek, Chromiec, Kopaniec, Kromnów, Mała Kamienica, Nowa Kamienica, Rybnica, Stara Kamienica, Wojcieszyce.

Ziemia starokamienicka położona jest z dala od miejskiego gwaru, u bram Karkonoszy i Gór Izerskich. Niepowtarzalny urok tutejszych krajobrazów, zaskakujących odmiennością zależnie od pory roku sprawia, że wypoczynek na izerskiej wsi zyskuje coraz więcej zwolenników. Wędrówki piesze, rajdy konne i wycieczki narciarskie łagodnymi grzbietami górskimi, to stała oferta dla tutejszych gości.

Mieszkający tu artyści i pasjonaci wraz z lokalną społecznością tworzą nowe tradycje tej ziemi. Jedną z atrakcji turystycznych gminy są ruiny średniowiecznego zamku w Starej Kamienicy, uznawane za dawną siedzibę rycerskiego rodu Schaffgotschów. Pozostałościami po dawniej istniejącym tu zespole zamkowo-pałacowym są fragmenty wieży i piwnicy zamku, a tuż obok odrestaurowana Brama Herkulesa z 1705 r.

Gmina Janowice Wielkie

6 sołectw: Janowice Wielkie, Komarno, Mniszków, Miedzianka, Radomierz, Trzcińsko.

Niewielka gmina położona pomiędzy Rudawami Janowickimi a Górami Kaczawskimi, gdzie chętnie zaglądają turyści szukający ciszy i spokoju. Celem wycieczek są m.in. ruiny piastowskiego zamku Bolczów, skałki o oryginalnych nazwach (Krowiarki, Piec, Skalny Most), z których część jest wykorzystywana do uprawiania wspinaczki skałkowej oraz pobliskie Góry Sokole. Do Miedzianki warto przyjechać, by odwiedzić tamtejszy browar warzący znakomite piwo oraz przejść malownicze trasy spacerowe między Miedzianką a Mniszkowem, gdzie mieści się barokowy dworek. Przy ścieżkach umieszczone są tablice informacyjne opisujące bardzo ciekawą historię obu miejscowości. Rzut oka z wieży widokowej w Radomierzu pozwoli nasycić zmysły szeroką panoramą Rudaw Janowickich, Karkonoszy i Gór Kaczawskich.

Jelenia Góra

Prawa miejskie od 1288 r.

Jelenia Góra położona jest w regionie dolnośląskim, w samym centrum malowniczej Kotliny Jeleniogórskiej, otoczonej ze wszystkich stron górami. Najwyższym punktem Jeleniej Góry są Czeskie i Śląskie Kamienie znajdujące się na wysokości 1416 m n.p.m., najniższym zaś Borowy Jar na wysokości 465 m n.p.m. Jelenia Góra przyciąga nie tylko swym urokliwym usytuowaniem, ale i bogatą historią, która jest efektem mieszania się na tym terenie trzech kultur: polskiej, niemieckiej i czeskiej. Dzisiejsza Jelenia Góra o pięknie zachowanej historycznej zabudowie ze wspaniałymi budowlami pałacowymi i kościelnymi, architekturą uzdrowiskową, parkami oraz ogrodami jest naturalnym ośrodkiem kulturalnym, edukacyjnym i gospodarczym regionu. Wizytówką miasta jest rynek z klasycystycznym ratuszem, otoczony podcieniowymi kamieniczkami, uchodzący za jeden z najpiękniejszych na Dolnym Śląsku. Miasto łączy cechy zabytkowej starówki, znanego kurortu przyjmującego u wód licznych kuracjuszy i urokliwego wczasowiska, skąd wszystkie drogi prowadzą w góry.

W granicach miasta znajduje się znane z gorących źródeł Uzdrowisko Cieplice, Sobieszów z ruinami zamku Chojnik oraz Jagniątków z Muzeum Miejskim Dom Gerharta Hauptmanna.

Zwolenników aktywnego wypoczynku zapraszamy na górskie szlaki i ciekawe trasy piesze, ścieżki do uprawiania nordic walking, oznakowane szlaki turystyczne i ścieżki rowerowe. Występujące w mieście doskonałe tereny do uprawiania różnych form kolarstwa od rekreacyjnego po wyczynowe są zachętą dla rowerzystów, a jeleniogórzanka Maja Włoszczowska – wicemistrzyni olimpijska – tutaj właśnie szlifuje swoją formę.

Amatorom sportów ekstremalnych oferujemy możliwość uprawiania wspinaczki górskiej, i szybownictwa; amatorom pięknych widoków polecamy przeloty samolotem wycieczkowym nad Kotliną Jeleniogórską. Znana w Europie „karkonoska fala” przyciąga pilotów szybowcowych z kraju i zagranicy do zdobywania diamentów do odznaki szybowcowej.

Transgraniczne Centrum Turystyki Aktywnej w Sobieszowie zaprasza na trasy pod Chojnikiem, gdzie w pięknej scenerii Karkonoskiego Parku Narodowego można doświadczać bliskiego kontaktu z naturą uprawiając nordic walking, jazdę na rolkach bądź spacerując. Ciekawostką i dodatkową atrakcją jest jedyny w Polsce tor z tworzywa sztucznego o śliskości śniegu, do uprawiania narciarstwa biegowego w stylu klasycznym i dowolnym.

Borowy Jar znajdujący się w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru sprzyja rekreacji i aktywnemu wypoczynkowi. Atrakcyjne położenie oraz unikatowe ukształtowanie terenu sprawiają, że jest to idealne miejsce do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, a także wspinaczkowej. Na podziwianie panoramy miasta i Karkonoszy pozwalają zlokalizowane na tym obszarze punkty widokowe: „Grzybek” na Wzgórzu Krzywoustego, Złoty Widok, Trafalgar oraz najnowszy na Górze Gapy.

Dla miłośników wędrówek w przeszłość czekają interesujące zabytki architektury będące świadectwem bogatej historii miasta. Wędrujących Jeleniogórskim Traktem Śródmiejskim – zaprasza Muzeum Karkonoskie z imponującą kolekcją szkła artystycznego, a Muzeum Przyrodnicze to okazja do podziwiania unikatowego Wirtualnego Muzeum Barokowych Fresków na Dolnym Śląsku.

Jelenia Góra jest kulturalnym i artystycznym centrum regionu, znanym z festiwali muzycznych, filmowych, niekonwencjonalnych działań teatralnych i pielęgnacji tradycji. Dopełnieniem wszelkich przejawów działalności twórczej i artystycznej jest bogaty kalendarz imprez – poczynając od „Wiosny Cieplickiej”, Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „Zoom – Zbliżenia”, Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ulicznych – a kończąc na obchodach dorocznego święta miasta – Września Jeleniogórskiego, któremu towarzyszy wiele interesujących wydarzeń. Tradycyjny Jarmark Staroci i Osobliwości już od dziesięcioleci przyciąga rzesze kolekcjonerów, w tym z Czech i Niemiec. Jeleniogórską jesień uświetnia Krokus Jazz Festiwal z koncertami polskiego i światowego jazzu. A koniec roku wieńczy wspólna zabawa mieszkańców i turystów podczas dorocznego Sylwestra na Placu Ratuszowym.

HISTORIA I KULTURA

Osadnictwo pod Karkonoszami zapoczątkowali w V wieku n.e. Bobrzanie. Już przed 990 rokiem ich tereny należą do państwa polskiego, a do 1392 roku władają tu książęta piastowscy. Po śmierci księżnej Agnieszki (wdowy po Bolku II) wraz z całym księstwem świdnicko-jaworskim, ziemia jeleniogórska przypadła koronie czeskiej. Kolejni władcy Czech i Śląska to: Karol IV, jego syn Wacław, cesarz niemiecki Zygmunt IV i Jerzy z Podiebradów. W 1419 r. wybuchło w Czechach powstanie husytów, a ich wojska zapędziły się także na nasze tereny, siejąc zniszczenie. W latach 1471-1516 na czeskim tronie zasiadł Władysław, syn Kazimierza Jagiellończyka. Jego następca, Ludwik Jagiellończyk zginął w roku 1526 w bitwie z Turkami pod Mohaczem. Rządy po nim przejęli Habsburgowie, tolerancyjni dla rozwijającej się już reformacji. Lata te są dla księstwa świdnicko-jaworskiego okresem poważnego rozkwitu gospodarczego. Rozwijały się rzemiosła – wiejskie tkactwo i kowalstwo. Sudeckie płótna wysyłane były daleko poza granice Śląska. Z chwilą objęcia rządów w Czechach przez fanatycznego katolika Ferdynanda II (1617 r.) rozpoczął się ostry kurs kontrreformacyjny. Trwająca od roku 1618 wojna trzydziestoletnia przyniosła biedę i zniszczenia dorobku wielu stuleci. Po klęsce protestantów prowadzona siłą kontrreformacja zaostrzyła antagonizmy religijne. Po śmierci Karola VI (1740 r.) król pruski Fryderyk II wysunął żądania terytorialne odnośnie niektórych części Śląska, których następstwem były trzy wojny śląskie: 1740-1748, 1744-1745 i 1756-1763 (tzw. wojna 7-letnia). Nadeszły rządy pruskie, przynosząc kryzys ekonomiczny i wyzysk chłopów pańszczyźnianych. Wiosna Ludów przyniosła zniesienie pańszczyzny, a następnie ustawę uwłaszczeniową. Jednak okres zastoju gospodarczego trwał do roku 1866, kiedy to region połączono linią kolejową z resztą Śląska, dając możliwość rozwoju turystyki. Front II wojny światowej zatrzymał się na Górach Kaczawskich, a bezpośrednie działania wojenne ominęły region jeleniogórski. Dnia 9 maja 1945 roku wkroczyła tu Armia Radziecka, a następnie przybyli pionierzy i przedstawiciele polskiej administracji. Dziś Ziemia Jeleniogórska należy do najlepiej zagospodarowanych regionów turystycznych w Polsce.

Zabytkowe zespoły miejskie

W Kowarach miasto o górniczym rodowodzie, którego najstarsza część zachowała układ charakterystyczny dla ulic spełniających także funkcję targu. Kamienice wzniesione na przełomie XVIII i XIX w. pomiędzy kościołem a ratuszem tworzą zwartą i niezwykle malowniczą zabudowę Kowarskiej Starówki. Na uwagę zasługuje zabudowa sanatoryjna Wojkowa w dawnym uzdrowiskowym kompleksie „Wysoka Łąka – Bukowiec”.

Zabudowa pensjonatowa

W Karpaczu, Szklarskiej Porębie, Przesiece, Sobieszowie od początku XX w. powstawało bardzo wiele hoteli i pensjonatów. Ozdobione przeszklonymi werandami okazałe domy i wille do dziś zachwycają urodą.

Najstarsze zabudowania mieszkalne

Domy Tyrolskie

Zostały zbudowane w I poł. XIX w. w Mysłakowicach, Głębocku, Sosnówce przez tyrolskich emigrantów religijnych. Charakteryzują się spłaszczonymi dwuspadowymi dachami i zdobionymi balkonami okalającymi budynki na wysokości pierwszego piętra. Świetnym przykładem tego typu budownictwa jest także schronisko „Szwajcarka” u stóp Gór Sokolich.

Chaty Sudeckie

To typowe dla obszarów górskich domy o konstrukcji przysłupowo-zrębowej, ze spadzistymi dachami, drewniane i murowano-drewniane. Można je spotkać m.in. w Szklarskiej Porębie (Biała Dolina i Marysin), Głębocku, Sosnówce, Przesiece, Borowicach, Staniszowie.

Zabytki średniowiecznego prawa

Na Dolnym Śląsku zachowały się w wielu miejscach. Są wśród nich: pręgierze, szubienice czy kamienne krzyże pokutne. Te ostatnie, wolnostojące można zobaczyć w Marczycach, Mysłakowicach, Komarnie, Sosnówce, Kowarach i w Miedziance, a wbudowane w ściany kościołów lub otaczające je mury w Jeleniej Górze, Janowicach Wielkich i w Miłkowie.

Dolina Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej

Głośno już w Europie o „Dolinie Pałaców i Ogrodów” pod Karkonoszami. Na obszarze Kotliny Jeleniogórskiej, jak w żadnym innym miejscu w Polsce znajdziecie Państwo niezwykłe bogactwo zabytków architektury. Średniowieczne warownie, renesansowe dwory i otoczone romantycznymi parkami pałace są częścią utworzonego tu Parku Kulturowego. Zamek Chojnik w Jeleniej Górze Sobieszowie, Zamek Bolczów w Rudawach Janowickich oraz Wieża Książęca w Siedlęcinie były strategicznymi budowlami obronnymi. Wystawne rezydencje wzniesione lub przebudowane w XIX w., po 1945 r. popadły w większości w ruinę, lecz dziś dawny blask przywracają im nowi właściciele. Ich poznawanie zacznijmy od „Dużego Pałacu” w Łomnicy, gdzie urządzono wystawę przedstawiającą dzieje dawnych siedzib szlacheckich i rezydencji (obok znajduje się tzw. „Dom Wdowy”). Kolejne zobaczyć można w Jeleniej Górze („Pałac Paulinum”, Dwór Czarne, pałace Schaffgotschów w Cieplicach i w Sobieszowie), w Pakoszowie („Pałac Pakoszów”), Mysłakowicach (Pałac Królewski), Wojanowie („Pałac Wojanów”), Wojanowie-Bobrowie, Staniszowie („Pałac Staniszów” i „Pałac na Wodzie”), Karpnikach (Pałac Dębowy, „Zamek Karpniki”), Miłkowie („Pałac Spiż”), Bukowcu, Kowarach (Pałac „Smyrna”, Nowy Dwór i Ciszyca), Dąbrowicy, Janowicach Wielkich, Mniszkowie i w Radomierzu. W wyróżnionych cudzysłowem obiektach mieszczą się hotele i restauracje, pozostałe służą różnym instytucjom lub są odrestaurowywane (szczegóły www.dolinapalacow.pl). Wspaniałym uzupełnieniem lekcji historii i architektury będzie z pewnością wizyta w Parku Miniatur Zabytków Dolnego Śląska w Kowarach.

Góry kultury

Artyści odkryli dla siebie Karkonosze na przełomie XIX i XX w., zakładając w Szklarskiej Porębie kolonię artystyczną. Jej istnienie zapoczątkowali bracia Carl i Gerhart Hauptmannowie. Pierwszy z nich był autorem słynnej Księgi Ducha Gór – zbioru legend o Rzepiórze, a Gerhart w 1912 roku został laureatem literackiej nagrody Nobla. Poznawanie uroków karkonoskiej ziemi ułatwiła na pewno kolej żelazna, której linia została doprowadzona do Jeleniej Góry już pod koniec XIX w., a do Szklarskiej Poręby i Karpacza na początku następnego stulecia.

Po II wojnie światowej w miejscowości osiedlił się m.in. malarz Wlastimil Hofman, zamieszkiwał tu niedługo pisarz i poeta Jan Sztaudynger, a w Karpaczu swoją przystań znalazł Henryk Tomaszewski, twórca Wrocławskiego Teatru Pantomimy, który podarował Karpaczowi unikatową kolekcję lalek. Aktora, choreografa i reżysera odwiedzał często Tadeusz Różewicz, którego urnę z prochami, zgodnie z testamentem poety, pochowano po śmierci przy świątyni Wang w Karpaczu. W terenie zamieszkuje wielu wybitnych malarzy, fotografów i rzeźbiarzy (np. Zbigniew Frączkiewicz, który w Szklarskiej Porębie wystawił Kamienny Krąg), chętnie zagląda tu pisarz i malarz Henryk Waniek, a w księgarniach można kupić ciekawe pozycje wydane przez lokalnych literatów.

Owoce artystycznego ducha podziwiać można w licznych, także autorskich galeriach, na ciekawe wystawy nieustannie zaprasza jeleniogórskie Biuro Wystaw Artystycznych. W Jeleniej Górze, która jest kulturalną stolicą Karkonoszy, działa teatr dramatyczny i teatr animacji, a w pobliskich Michałowicach prywatny Teatr Nasz Jadwigi i Tadeusza Kutów, który przez cały rok wystawia spektakle kabaretowe. W mieście funkcjonuje też filharmonia, wiele galerii, kilka domów kulturowych i kina. Występy artystyczne stale odbywają się także w kościołach, klubach i w plenerze. W kalendarz imprez na stałe wpisał się Wrzesień Jeleniogórski oraz wiele lokalnych świąt i jarmarków.

Walonowie

Poszukiwacze cennych kruszców i kamieni szlachetnych, od XII w. drążyli jamy w skałach, przeszukiwali koryta strumieni, pozostawiając w wielu miejscach swoje tajemne znaki. To oni dali początek późniejszemu górnictwu rud metali w okolicach Karpacza i Kowar, gdzie powstawały także lokalne huty. W czasie II wojny światowej Niemcy rozpoczęli w Kowarach poszukiwania i wydobycie rud uranu, natomiast największy rozwój kopalni nastąpił po 1945 r. już za sprawą ZSRR. Pamiątką historii są dzisiejsze podziemne trasy turystyczne: Sztolnie Kowary w „Kopalni Liczyrzepa” i „Kopalnia Podgórze”. Skarby ziemi (minerały Sudetów i nie tylko) prezentuje Muzeum Mineralogiczne w Szklarskiej Porębie oraz Muzeum Ziemi Juna w Karpaczu.

Szklarze

Okolice Szklarskiej Poręby miały przed wiekami jeszcze dwa atuty: kwarc i drewno do pozyskania potażu niezbędnego w produkcji szkła. W XIV wieku nad Szklarskim Potokiem powstała (jedna z pierwszych w Sudetach) huta szkła. Tutejsze wyroby zyskały europejską sławę. Dziś produkcja szkła kryształowego kontynuowana jest w Hucie „Julia” w Piechowicach, wytopem szkła zajmuje się również „Leśna Huta” w Szklarskiej Porębie. Największą w Polsce kolekcję szkła artystycznego (zarówno dawnego jak i współczesnego) obejrzeć można w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze.

Tkacze

Od II połowy XVI w. mieszkańcy Jeleniej Góry i okolic zajmowali się tkaniem lnianych płócien. Handel nimi przyczynił się do rozkwitu miasta, które sprzedawało tkaniny w Europie i Ameryce. Od wojen napoleońskich datuje się upadek tkactwa, na który złożyły się zarówno względy polityczne (wojny, blokady), jak i gospodarcze (konkurencja bawełny i przemysłu maszynowego). W mysłakowickim „Orle” produkują do dziś lniane tkaniny, które (także w postaci ubiorów) oferują sklepy przy fabryce.

Laboranci

Swój cech zawiązali w Karkonoszach w XVIII w. Szczególnie aktywnie działali w okolicach Karpacza i Miłkowa, gdzie zbierali i uprawiali lecznicze zioła oraz produkowali z nich szereg medykamentów. Jeszcze 150 lat temu ich lecznicze specyfiki znane były w całej Europie. Mistrzowie zielarscy przegrali z medycyną konwencjonalną, jednak ich historię przybliża wystawa w Muzeum Sportu i Turystyki oraz ekspozycja w Centrum Informacyjnym Karkonoskiego Parku Narodowego z Ogrodem Ziół i Krzewów Karkonoskich w Karpaczu. Tradycje produkcji leków podtrzymuje do dziś jeleniogórska „Jelfa”.

RODZINA

Karkonoski Park Narodowy

Został utworzony w 1959 roku i objął swoim zasięgiem najwyższe pasmo Sudetów Zachodnich – Karkonosze. W 2016 r. Park został powiększony o cenne obszary lasów liściastych i mieszanych występujących w rejonie Góry Żar, Kopista i Szerzawa; w ten sposób dotychczasową enklawę „Góra Chojnik” połączono z głównym obszarem Parku. Obecnie jego powierzchnia wynosi 5951,4 ha. Obejmuje swym zasięgiem Główny Grzbiet Karkonoszy od zachodnich zboczy Mumlawskiego Wierchu po Przełęcz Okraj. Miejsca szczególnie cenne przyrodniczo to: Śnieżne Kotły, Czarny Kocioł Jagniątkowski, Kocioł Łomniczki, Kotły Małego i Wielkiego Stawu. Na obszarze całych Karkonoszy po stronie polskiej i czeskiej utworzono Bilateralny Rezerwat Biosfery pod patronatem UNESCO. W skład Parku wchodzi także enklawa: „Wodospad Szklarki” (z wodospadem o wysokości 13,3 m).

Rudawski Park Krajobrazowy

Obejmuje Rudawy Janowickie (w całości), Kotlinę Jeleniogórską (wschodnią część), Góry Kaczawskie (tylko ich południowo wschodni grzbiet – Góry Ołowiane) oraz Bramę Lubawską (zachodnią część Kotlin Marciszowskiej i Kamiennogórskiej). Wyróżniającą cechą krajobrazu Parku są skałki bądź grupy skalne, które usadowione są na licznych wzniesieniach (np. Sokolik, Starościńskie Skały, Fajka, Skalny Most). Obecne w terenie walory historyczno-kulturowe, jak np. ruiny zamków czy ludowa architektura dodatkowo podkreślają urok Parku.

Park Krajobrazowy Doliny Bobru

Wraz z otuliną obejmuje najciekawsze obszary Doliny Bobru:

• malowniczy przełom Borowego Jaru – wąwóz zamknięty sztuczną tamą i Jeziorem Modrym,
• przełom w okolicach Wrzeszczyna wraz z zaporą i Jeziorem Wrzeszczyńskim,
• największe zaporowe jezioro na Bobrze – Jezioro Pilchowickie,
• przełom między Wleniem a Marczowem, gdzie Bóbr opływa zakolem miasto.

POWIAT JELENIOGÓRSKI >> ;

Opublikowano: 13 marzec 2020

Napisz komentarz

Komentujesz jako: Gość Facebook Zaloguj

---

Jak chcesz się przedstawić?