Mianem chorób cywilizacyjnych określa się grupę schorzeń, których częstotliwość występowania zwiększa się wraz z poprawą sytuacji ekonomicznej i degradacją środowiska naturalnego. Na ich rozwój wpływa niezdrowy, siedzący i „podjeżdżający” tryb życia, przywiązanie do komputerów i telewizorów oraz niewłaściwa dieta oparta na przetworzonych produktach, szkodliwych tłuszczach i cukrze. Podczas gdy jeszcze w latach 50–60 XX w. spożycie cukru wynosiło statystycznie 5 kg na osobę rocznie, dzisiaj jest to już około 50 kg.
Do grupy chorób cywilizacyjnych, które w Polsce stanowią przyczynę 80 proc. zgonów, należą otyłość, schorzenia sercowo-naczyniowe, nowotwory oraz cukrzyca. Ta ostatnia może prowadzić do poważnych powikłań, zmniejszonej odporności, utraty wzroku, uszkodzenia nerek i układu sercowo-naczyniowego czy stopy cukrzycowej. Na cukrzycę choruje ok. 3 mln Polaków, czyli około 10 proc. dorosłej populacji. Szacuje się jednak, że nawet kilkaset tysięcy osób wciąż pozostaje niezdiagnozowanych.
– Cukrzyca typu 2 jest najczęstszym typem cukrzycy. Jest to choroba ogólnoustrojowa, związana przede wszystkim z nieprawidłowym stylem życia, rozumianym jako otyłość, głównie brzuszna, oraz ograniczoną aktywnością fizyczną. To wszystko prowadzi do narastającej insulinooporności oraz zaburzonej gospodarki węglowodanowej, w tym także do zaburzonych przemian glukozy – precyzuje lek. med. Sebastian Więckowski, lekarz Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Cukrzycy typu 2 i Chorób Cywilizacyjnych PoZdro!.
Cukrzyca typu 2 jest chorobą, w której najważniejszym zaburzeniem jest narastająca insulinooporność, czyli niezdolność organizmu do odpowiedniej reakcji na insulinę. Jest to hormon wydzielany przez trzustkę, który reguluje metabolizm węglowodanów.
Otyłość, sama w sobie będąca jednostką chorobową, stanowi przyczynę większości chorób cywilizacyjnych. Tymczasem z badań przeprowadzonych przez Instytut Żywności i Żywienia wynika, że z problemem nadmiernej masy ciała boryka się większość polskiego społeczeństwa: 60 proc. dorosłych mężczyzn i 50 proc. kobiet. Badania pokazują też, że nadwagę ma co drugi Polak, natomiast co piąty cierpi z powodu otyłości. Mimo to jak wynika z danych GUS i KPMG, prawie 40 proc. dorosłych Polaków sięga po słodycze pięć razy w tygodniu, a 11 proc. – nawet kilka razy dziennie.
Od tego problemu nie są wolne także dzieci, wśród których 20 proc. ma nieprawidłową masę ciała, a około 5 proc. cierpi z powodu otyłości. Statystyki przytaczane przez Fundację Medicover pokazują, że 70 proc. takich dzieci w wieku 10–13 lat pozostanie otyłymi dorosłymi.
– W diecie dzieci obserwuję głównie nadmiar cukrów prostych, słodkich napojów i słodyczy oraz brak warzyw. To powoduje, że przybierają na wadze i nie chcą być aktywne fizycznie – mówi Katarzyna Gołąbek, dietetyk Programu PoZdro! Fundacji Medicover.
Eksperci nie mają wątpliwości, że walkę ze złymi nawykami należy rozpocząć na gruncie domowym. To rodzice winni stanowić pierwsze autorytety i wsparcie w tej dziedzinie. Dotyczy to zarówno przygotowywania pełnowartościowych i niskokalorycznych posiłków w domu i do szkoły, jak i pokazywania na własnym przykładzie, że zdrowe odżywianie jest naturalnym zachowaniem. Często sami rodzice wymagają jednak fachowego wsparcia, ponieważ gubią się w nadmiarze informacji medialnych i zmieniających się wytycznych ekspertów. Rodzicielski autorytet często przegrywa też w konkurencji z przekazem reklamowym lub negatywnym wpływem rówieśników.
Na kształtowanie postaw, stylu życia i odpowiednich nawyków wśród dzieci i młodzieży ma wpływ także środowisko szkolne. Dlatego tak ważna jest współpraca pomiędzy rodzicami a szkołą, która m.in. zapewnia dostęp do zajęć sportowych i rekreacyjnych, sprzęt sportowy i – co bardzo ważne – prowadzi równolegle odpowiednie działania edukacyjne, pełniąc rolę promotora zdrowia.
– Wspieranie rodziców w walce z nadwagą i otyłością jest niezmiernie ważne. Bardzo często czują się oni bezradni i potrzebują pomocy specjalistów, ponieważ często sami są mocno zagubieni i nie wiedzą, w którym kierunku rozpocząć proces zmiany – mówi Anna Kohut, psycholog Programu PoZdro! Fundacji Medicover.
Takim wsparciem dla rodziców jest również społeczny Ogólnopolski Program Profilaktyki Cukrzycy typu 2 i Chorób Cywilizacyjnych PoZdro!, prowadzony od 2014 roku przez Fundację Medicover. Pierwszym etapem projektu były szkolne badania przesiewowe, tzw. Kompleksowa Analiza Zdrowotna, przeprowadzone w czterech miastach Polski: Gdyni, Warszawie, Lublinie i Wrocławiu, oraz kilku gminach ościennych. W sumie przebadanych zostało ponad 24 tys. uczniów, przy czym u ok. 3 tys. stwierdzono zagrożenie wystąpieniem chorób cywilizacyjnych. Aż 22 proc. dzieci biorących udział w badaniach okazało się mieć nadwagę lub otyłość, natomiast 65 proc. odznaczało się dostateczną, słabą lub bardzo słabą wydolnością fizyczną.
Dzieci, u których stwierdzono czynniki zachorowania na cukrzycę typu 2, zostały wraz z rodzinami zaproszone do kolejnego etapu programu w ramach Zintegrowanej Opieki Indywidualnej PoZdro!. Aktualnie objęte są nim dzieci z Wrocławia, Warszawy oraz Lublina i kilku sąsiednich gmin.
– Program PoZdro! objął zakwalifikowanych pacjentów cyklem ośmiu spotkań w ciągu 2 lat. Pacjenci byli pod opieką lekarzy, dietetyków, psychologów, jak również specjalistów z zakresu aktywności fizycznej. Ci różni specjaliści byli w stanie skutecznie wpłynąć na zmianę nieprawidłowych nawyków prezentowanych przez pacjentów, którzy mieli nadwagę lub otyłość – mówi Sebastian Więckowski.
Spotkania ze specjalistą z zakresu aktywności fizycznej w ramach PoZdro! mają na celu określenie zdolności i możliwości ruchowych, poziomu wydolności fizycznej dziecka oraz sukcesywne jej podnoszenie. Program PoZdro! rozbudza zainteresowania dzieci sportem poprzez bogatą ofertę atrakcyjnych zajęć sięgających do różnorodnych dyscyplin. Dla każdego z uczestników projektu opracowywany jest indywidualny program działań. Proponowane przez ekspertów treningi i sugerowane ćwiczenia w domu mają poziom trudności optymalny dla danego ucznia. Nie bazują na intensywnym wysiłku i dążeniu do szybkiego zbicia wagi, co mogłoby się okazać szkodliwe dla zdrowia. Trenerzy uświadamiają rodziców i dzieci, że proces redukcji masy ciała powinien się odbywać stopniowo i być rozłożony w czasie, a jego podstawą powinna być systematyczność w wykonywaniu zalecanych ćwiczeń.
– Współpracowaliśmy z rodzicami poprzez testy i zajęcia dodatkowe, które prowadziłem w klubie AZS AWF Wrocław z szermierki. Rodzice i dzieci ćwiczyli na nich wspólnie. Były różnego rodzaju zajęcia sportowe, podczas których rodzice mogli dowiedzieć się, jak ćwiczyć z dziećmi, co mogą z nimi robić. To wszystko zbudowało fajny klimat i przyczyniło się do sukcesu programu – mówi Tomasz Motyka, szpadzista, medalista olimpijski, trener w programie PoZdro!.
Także w zakresie żywienia rodzice i dzieci nie otrzymują gotowych diet – zdrowy jadłospis ustalan
Napisz komentarz
Komentujesz jako: Gość Facebook Zaloguj