Więcej znaczy mniej - czyli, jak urósł Krajowy Plan Odbudowy i co to oznacza dla polskich przedsiębiorców

Z punktu widzenia przedsiębiorcy:

Tak znaczące zwiększenie objętości KPO wynika z tego, że wersja z lutego br. zawierała jedynie plan wykorzystania 24 mld euro z tzw. części grantowej Funduszu Odbudowy. Nie przedstawiała natomiast w ogóle pomysłów na zagospodarowanie środków z tzw. części pożyczkowej. Niedociągnięcie to naprawione zostało w najnowszej wersji projektu KPO, która obejmuje również inwestycje finansowane w ramach części pożyczkowej na niebagatelną kwotę 12 mld euro. Dobrze, że budżet KPO uległ zwiększeniu o około 50 proc. Jednak problem w tym, że konsultacjom społecznym poddano nie całość propozycji, a jedynie te dotyczące wykorzystania części grantowej. Warto podkreślić iż ww. 12 mld euro nie stanowi całości alokacji przyznanej Polsce w ramach części pożyczkowej Funduszu Odbudowy. Pojawia się zatem pytanie, na które w projekcie KPO nie znajdujemy odpowiedzi, czy, kiedy i na co Polska zamierza wykorzystać również pozostałą dostępną alokację z części pożyczkowej w kwocie 22 mld euro?

Najnowsza wersja projektu KPO zawiera szereg zmian: dodano wiele dodatkowych reform, które mają lepiej uzasadniać planowane do sfinansowania inwestycje, doprecyzowano i uszczegółowiono opisy, dokonano przesunięć kwot alokowanych na poszczególne typy inwestycji, jak również dokonano zmian w zakresach inwestycji możliwych do sfinansowania.

Komponent A „Odporność i konkurencyjność gospodarki”

- Zwiększono (z 300 do 500 mln euro) kwotę środków przeznaczonych na wsparcie inwestycji przedsiębiorstw związanych z dywersyfikacją działalności w celu wzmocnienia odporności na sytuacje kryzysowe. Doprecyzowano jednocześnie, iż wsparcie trafiać będzie wyłącznie do tych firm, które ucierpiały na skutek pandemii.

- Zwiększono (z 500 do 1 267 mln euro) kwotę środków przeznaczonych na wsparcie inwestycji związanych z optymalizacją łańcuchów dostaw produktów rolno-spożywczych i inwestycji MŚP w przetwórstwo rolno-spożywcze.

- Nie zdecydowano się, aby wsparcie na infrastrukturę badawczo-rozwojową (budżet 490 mln euro) udostępnione zostało również przedsiębiorstwom prywatnym.

Komponent B „Zielona energia i zmniejszenie energochłonności”

- W ramach części pożyczkowej dodano możliwość wsparcia morskich farm wiatrowych – budżet przewidziany na dofinansowanie tego typu projektów to aż 3 250 mln euro, przy czym wsparcie ma być skierowane jedynie do projektów uprzednio zidentyfikowanych i zakwalifikowanych.

- Zwiększono dostępny budżet na wsparcie inwestycji przedsiębiorstw w OZE i efektywność energetyczną z drastycznie niskiego poziomu 28 mln euro do kwoty 300 mln euro, przy czym przewidziano wsparcie jedynie w stosunkowo mało atrakcyjnej formie pożyczek.

- Pozostawiono ograniczenie wsparcia na inwestycje w źródła ciepła tylko do projektów związanych z wytwarzaniem ciepła na potrzeby komunalno-bytowe.

Komponent C „Transformacja cyfrowa”

- Dodano (w części pożyczkowej) wsparcie inwestycji w sieci szerokopasmowe realizowane na obszarach rentownych z punktu widzenia inwestora komercyjnego – z budżetem 1 400 mln euro.

Komponent D „Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia”

- Zwiększono środki na inwestycje związane z produkcją API w Polsce – ze 193 do 300 mln euro, przenosząc jednocześnie całość finansowania do części pożyczkowej programu oraz nie definiując docelowej formy wsparcia dla beneficjentów końcowych. Wiązka została poszerzona o możliwość wsparcia projektów B+R m.in. w obszarze leków generycznych, a także możliwość uzyskania wsparcia w zakresie budowy lub rozbudowy infrastruktury do produkcji wyrobów medycznych.

Komponent E „Zielona inteligentna mobilność”

- W zakresie wsparcia na projekty intermodalne, dodano możliwość finansowania inwestycji w tabor intermodalny, jednak uszczuplono (ze 185 na 175 mln euro) i tak już niewielki budżet.

Niestety, zaproponowane w KPO zmiany w sposób istotny wpłynęły na ograniczenie puli środków z jakiej będą mogli skorzystać polscy przedsiębiorcy. Wg szacunków Crido, do firm w otwartych procedurach konkursowych trafi jedynie ok. 3,91 – 5,28 mld euro środków z części grantowej programu, co stanowić będzie ok. 16,4 – 22,1 proc. tej części KPO.

W odniesieniu do części pożyczkowej, mówimy o ok. 2 mld euro środków dla przedsiębiorców, co odpowiada jedynie 16,5% budżetu tej części programu.

Uwzględniając oba strumienie finansowania, polscy przedsiębiorcy będą mogli liczyć na maksymalnie ok. 20% budżetu KPO, przy czym istotną część tej kwoty stanowić będą inicjatywy skierowane do mocno zawężonego grona odbiorców (projekty z zakresu infrastruktury cyfrowej w komponencie C opiewające łącznie na kwotę 2,6 mld euro). Kwota ta jest z pewnością niewspółmierna do potrzeb zgłaszanych przez przedsiębiorców w obliczu wyzwań z jakimi mierzy się polska gospodarka w dobie kryzysu pandemicznego. Wg naszych wstępnych szacunków dot. pierwotnej wersji KPO, udział przedsiębiorstw w realizacji KPO miał wynieść ok. 27% (w całości w części dotacyjnej).

Co warte podkreślenia, z przedstawionego w najnowszej wersji KPO zestawienia obrazującego podział środków finansowych planu pomiędzy sektorem prywatnym, samorządowym i rządowym (str. 460), wynika, że ten pierwszy może liczyć na ok. 31,2% budżetu KPO. Niestety, sposób przyporządkowania określonych typów inwestycji do sektora prywatnego budzi, w naszej ocenie, duże wątpliwości. Jako inwestycje sektora prywatnego zostały bowiem wskazane takie przedsięwzięcia, jak m.in. A2.3.1. Rozbudowa i wyposażenie centrów kompetencji (specjalistyczne ośrodki szkoleniowe, wsparcia wdrożeń, centra monitorowania) oraz infrastruktura do zarządzania ruchem bezzałogowych statków powietrznych, A3.1.1. Inwestycje w nowoczesne kształcenie zawodowe, szkolnictwo wyższe oraz uczenie się przez całe życie czy też B2.2.1. Rozwój sieci przesyłowych, inteligentna infrastruktura elektroenergetyczna, a więc projekty ewidentnie realizowane nie przez przedsiębiorców bądź przez podmioty, które mają status przedsiębiorstwa, ale w pełni zależne od Skarbu Państwa (np. PSE SA). Rzeczywisty udział przedsiębiorców w realizacji inicjatyw składających się na Krajowy Plan Odbudowy będzie niestety dużo niższy.

Reasumując, wprowadzone zmiany w bardzo niewielkim stopniu odnoszą się do uwag zgłaszanych w procesie konsultacji społecznych. W szczególności nie poprawiają znacząco jakości całego dokumentu, który nadal w wielu wymiarach jest niejasny. Co istotniejsze, zmiany te nie przybliżają tego dokumentu, aby mógł on być spójnym planem prezentującym pomysł Polski na to, jak wykorzystać 58 mld euro z unijnych środków na odbudowę (Recovery) i wzmocnienie odporności (Resilience) gospodarki poturbowanej pandemicznym kryzysem.   Mocno rozczarowuje również fakt, iż ten nowy „Plan Marshalla” w znaczącej mierze nie jest przeznaczony dla firm.

Co dalej?

Zaakceptowany przez Radę Ministrów projekt KPO trafił do Komisji Europejskiej, która 3 maja potwierdziła jego otrzymanie. Zgodnie z procedurą wynikającą z przepisów UE, Komisja ma dwa miesiące na ocenę planu, przy czym termin ten (za zgodą państwa członkowskiego) może ulec przedłużeniu „o rozsądny okres”. Jeśli Komisja oceni KPO pozytywnie – kieruje do Rady wniosek o zatwierdzenie KPO. Rada powinna podjąć decyzję w ciągu 4 tygodni od zakończenia oceny przez Komisję.

Szymon Żółciński
ekspert BCC ds. funduszy strukturalnych i pomocy publicznej
partner w CRIDO
tel. 602 674 500
e-mail: szymon.zolcinski@bcc.org.pl

Przesłane przez:

Emil Muciński

rzecznik, Instytut Interwencji Gospodarczych BCC